Biologia - Matura Czerwiec 2023, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 10.
Na rysunku przedstawiono widok jamy ustnej człowieka od strony przyśrodkowej, uwzględniający śliniankę podjęzykową, śliniankę podżuchwową oraz ich przewody odprowadzające:
- przewód podżuchwowy
- przewód większy ślinianki podjęzykowej
- przewody mniejsze ślinianki podjęzykowej.
Uwaga: na rysunku nie przedstawiono języka.
J. Sokołowska-Pituchowa (red.), Anatomia człowieka, Warszawa 2020.
10.1. (0–1)
Określ, czy ślinianki podjęzykowa i podżuchwowa są gruczołami wydzielania wewnętrznego, czy – wydzielania zewnętrznego. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do informacji przedstawionych na rysunku.
10.2. (0–1)
Który rodzaj zęba oznaczono na schemacie literą X? Zaznacz odpowiedź spośród podanych.
- siekacz
- kieł
- przedtrzonowiec
- trzonowiec
10.3. (0–1)
Wykaż związek między budową jamy ustnej a trawieniem w niej skrobi.
10.4. (0–1)
Spośród podanych produktów spożywczych wybierz i zaznacz wszystkie produkty zawierające skrobię.
Rozwiązanie
10.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne określenie, że ślinianki są gruczołami wydzielania zewnętrznego, wraz
z poprawnym uzasadnieniem odnoszącym się do miejsca wyprowadzania wydzieliny
lub do obecności przewodów wyprowadzających.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
Nie są gruczołami wydzielania wewnętrznego / są gruczołami wydzielania zewnętrznego,
ponieważ
- wydzielina przez nie produkowana wydzielana jest do jamy ustnej.
- wydzielina przez nie produkowana trafia do światła przewodu pokarmowego.
- wydzielina przez nie wytwarzana jest wyprowadzana z gruczołu przez przewody wyprowadzające, których nie mają gruczoły wydzielania wewnętrznego.
- mają przewody wyprowadzające.
10.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za wybór poprawnej nazwy rodzaju zęba oznaczonego na rysunku literą X.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
A
10.3. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne wykazanie związku budowy jamy ustnej z trawieniem skrobi,
uwzględniające obecność gruczołów ślinowych, wydzielanie śliny oraz obecność
w ślinie amylazy ślinowej.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Obecność w jamie ustnej ślinianki (podżuchwowej), która wydziela ślinę zawierającą amylazę ślinową umożliwiającą trawienie skrobi / hydrolizę wiązań 1,4-α-glikozydowych obecnych w skrobi.
- W ślinie wydzielanej przez ślinianki występuje enzym, który przeprowadza hydrolizę wiązań glikozydowych, występujących w cząsteczce skrobi.
Uwagi:
Uznaje się odniesienie do ślinianki podjęzykowej, gdyż wytwarza ona również niewielką ilość
śliny surowiczej.
Uznaje się odniesienie do zawartości wody w ślinie, która jest środowiskiem reakcji trawienia
enzymatycznego / jest substratem do reakcji hydrolizy.
10.4. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za wybór dwóch produktów spożywczych zawierających skrobię.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
kasza jęczmienna, marynowana cebula
