Biologia - Matura Maj 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 8.
Rozkład materiałów zapasowych zgromadzonych w bielmie nasion jęczmienia zachodzi stopniowo. Bielmo jest zróżnicowane na zewnętrzną warstwę aleuronową, w której znajdują się głównie białka, oraz bielmo skrobiowe, w którym są zgromadzone głównie polisacharydy. We wczesnej fazie kiełkowania nasion są produkowane hormony aktywujące geny kodujące hydrolazy (peptydazę i α-amylazę) wytwarzane przez warstwę aleuronową.
Przeprowadzono doświadczenie, w którym badano wpływ zarodka na wytwarzanie enzymów rozkładających polisacharydy w ziarniaku jęczmienia. Namoczone wcześniej ziarniaki przecięto na dwie części tak, aby tylko w jednej części znajdował się zarodek. Następnie na oddzielnych szalkach zawierających zestalony agarem kleik skrobiowy przygotowano dwie próby:
- próba I – zawierała połówki ziarniaków z zarodkiem
- próba II – zawierała połówki ziarniaków bez zarodka.
W obu próbach połówki ziarniaków umieszczono powierzchnią przecięcia do podłoża.
Po czterech dniach naniesiono na podłoże kilka kropli roztworu płynu Lugola.
Zaobserwowano, że jedynie wokół połówek ziarniaków zawierających zarodki podłoże nie
zabarwiło się na granatowo.
Wyniki doświadczenia przedstawiono schematycznie na poniższym rysunku.
8.1. (0–1)
Sformułuj wniosek na podstawie przedstawionych wyników doświadczenia.
8.2. (0–1)
Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie 1., 2. albo 3.
Do wyciągnięcia wniosków z przedstawionych badań
| A. | wystarczy analiza wyników z próby I, | ponieważ | 1. | próba I to próba badawcza i działał w niej badany czynnik. |
| 2. | próba II to próba kontrolna i sprawdza tylko, czy odczynniki działały prawidłowo. | |||
| B. | konieczne są analiza i porównanie wyników z prób I i II, | |||
| 3. | różnica wyników między próbami I a II świadczy o działaniu badanego czynnika. |
Rozwiązanie
8.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za sformułowanie poprawnego wniosku, odnoszącego się do pobudzania przez
zarodek w ziarniaku jęczmienia syntezy enzymów rozkładających polisacharydy.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Obecność zarodka stymuluje wytwarzanie enzymów rozkładających polisacharydy w ziarniaku jęczmienia.
- Zarodek w ziarniaku jęczmienia pobudza syntezę enzymu α-amylazy.
- Zarodek jest konieczny do tego, żeby w ziarniaku jęczmienia były wytwarzane enzymy rozkładające skrobię.
- Zarodek w badanym nasieniu wpływa pozytywnie na syntezę α-amylazy w ziarniaku.
Uwaga:
Nie uznaje się wniosków:
- zbyt ogólnych, np. „Zarodek wpływa na syntezę enzymu”
- zawierających tylko opis wyników, np. „W obecności zarodka skrobia została rozłożona, o czym świadczy żółte zabarwienie po dodaniu płynu Lugola”
- nie wynikających bezpośrednio z przedstawionych wyników doświadczenia, np. „Zarodek jęczmienia wytwarza hormony, które aktywują geny kodujące hydrolazy rozkładające skrobię”
- dotyczących braku zarodka lub wytwarzania przez zarodek enzymów trawiących polisacharydy.
8.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za prawidłowe dokończenie zdania.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
B3
