Biologia - Matura Czerwiec 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 7.
Na rysunku przedstawiono budowę układu protonefrydialnego u przedstawiciela wolnożyjących płazińców. Aparat filtracyjny tego układu tworzy komórka płomykowa połączona żeberkowato z komórką kanalikową.
U dwóch gatunków wypławków słodkowodnych, o podobnej wielkości i budowie, stwierdzono zróżnicowanie liczby komórek układu protonefrydialnego (komórek płomykowych). Jeden z badanych gatunków wypławków – wielooczka czarna – zasiedla wody słodkie stojące oraz rzeki o słabym nurcie. Żyje w wodzie o nieco wyższym stężeniu soli niż stężenie preferowane przez drugi gatunek – wypławka alpejskiego – występującego w chłodnych źródłach i strumieniach o niższym zasoleniu.
7.1. (0–1)
Na przykładzie wybranej cechy budowy komórki płomykowej wykaż, że ta komórka ułatwia odprowadzanie płynów z jamy ciała u płazińców.
7.2. (0–1)
Określ, który z dwóch gatunków – wielooczka czarna czy wypławek alpejski – powinien mieć większą liczbę komórek płomykowych. Wyjaśnij znaczenie większej liczby komórek płomykowych w procesie osmoregulacji u tego gatunku.
Rozwiązanie
7.1. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za odpowiedź uwzględniającą obecność rzęsek kierujących produkty metabolizmu
do światła kanalika protonefrydialnego.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Komórka płomykowa zaopatrzona jest w rzęski, których ruch umożliwia przepływ wody z jamy ciała do światła kanalika protonefrydialnego.
- Komórka płomykowa ma rzęski, których ruch umożliwia przepływ produktów przemiany materii do protonefrydium.
Uwaga:
Do uznania odpowiedzi odnoszące się do innych cech budowy komórki płomykowej,
np. „Błona komórkowa tej komórki jest przystosowana do ultrafiltracji płynu tkankowego”
lub „Komórka płomykowa jest połączona z komórką kanalikową w sposób umożliwiający
przepływ płynu do kanalików wydalniczych”.
7.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za wskazanie wypławka alpejskiego oraz poprawne wyjaśnienie uwzględniające niższe
stężenie soli w wodach będących środowiskiem życia tego płazińca i konieczność
usuwania przez komórki płomykowe większej ilości wody osmotycznie napływającej
do jego ciała.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
Jest to wypławek alpejski, ponieważ:
- do jego organizmu intensywniej osmotycznie napływa woda na skutek większej różnicy ciśnień osmotycznych, a większa liczba komórek płomykowych umożliwia sprawne usuwanie z organizmu nadmiaru wody.
- większa liczba komórek płomykowych w środowisku o mniejszym zasoleniu umożliwia sprawne usuwanie nadmiaru wody napływającej osmotycznie do organizmu tych zwierząt.
