Biologia - Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 52.

Kategoria: Tkanki roślinne Typ: Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Tkanka miękiszowa, stanowiąca główną masę ciała roślin, jest zbudowana z żywych komórek o regularnych kształtach, których wnętrze wypełnia centralnie położona wakuola i otacza cienka, celulozowa ściana komórkowa. Włókna celulozowe ściany komórkowej zanurzone są w bezpostaciowej macierzy, składającej się z hemiceluloz, pektyn oraz wielocukrowcowego śluzu. Pomiędzy składniki macierzy mogą wnikać większe ilości wody. W zależności od pełnionej funkcji wyodrębnia się kilka rodzajów tkanki miękiszowej, które mogą występować w różnych organach rośliny. Czasami rodzaj miękiszu danej rośliny zależy od jej środowiska życia. Na rysunku przedstawiono różne rodzaje tkanki miękiszowej, oznaczone literami (A–E).

Na podstawie: A. Szweykowska, J. Szweykowski, Botanika, t. 1., Warszawa 1997, s. 125;
E. Malinowski, Anatomia roślin, Warszawa 1983, s. 132;
Encyklopedia szkolna. Biologia, praca zbiorowa, Warszawa 1999, s. 531–532.
a)Wiedząc, że komórki miękiszu oznaczonego literą E, zawierają substancje śluzowe zarówno w dużych wakuolach, jak i w ścianie komórkowej (wzbogaconej również pektynami), określ, jaką funkcję pełni ten rodzaj miękiszu w roślinie. Odpowiedź uzasadnij.
b)Podaj, jakie rodzaje tkanki miękiszowej (A–E) występują u wymienionych typów ekologicznych roślin 1–3. Uzasadnij swój wybór, odnosząc się do każdego z nich.
  1. hydrofity
  2. kserofity (sukulenty)
  3. mezofity

Rozwiązanie

Przykłady poprawnych odpowiedzi

a)
(0-1)

Miękisz oznaczony literą E w swoich komórkach gromadzi wodę (w porze deszczowej). Jest to możliwe dzięki obecności w nich, zarówno w ścianie komórkowej, jak i w dużych wakuolach, śluzów i pektyn – substancji, które mogą chłonąć duże ilości wody (pęcznieją).

b)
(0-1)
  1. Hydrofity – C. Są to rośliny wodne i u nich występuje miękisz powietrzny, gromadzący w swoich komorach (lub przewodach) powietrze.
  2. Kserofity (sukulenty) – E. Są to rośliny żyjące w klimacie suchym i gorącym, w warunkach okresowego niedoboru wody, zdolne do gromadzenia jej podczas opadów w miękiszu wodonośnym.
  3. Mezofity – A, B, D. Są to rośliny żyjące w warunkach o umiarkowanej wilgotności i średniej temperaturze, w ich liściach występuje typowy miękisz asymilacyjny, a w łodygach i korzeniach miękisz B (zasadniczy) i D (spichrzowy).

Uwagi od BiologHelp:
W mojej ocenie odpowiedź opracowana przez CKE nie jest dostosowana do treści polecenia. O ile dla mezofitów zostały przedstawione faktycznie wszystkie występujące najczęściej w nich tkanki, o tyle dla hydrofitów i kserofitów wymieniono tkanki charakterystyczne jedynie dla tych grup. Polecenie natomiast brzmi "Podaj, jakie rodzaje tkanki miękiszowej (A–E) występują u wymienionych typów ekologicznych roślin 1–3", nie ma w poleceniu żadnego ograniczenia do tkanek charakterystycznych tylko dla danej grupy, stąd zgodnie z poleceniem należałoby podać wszystkie rodzaje tkanki miękiszowej występujące w danych grupach. Wiadomo, że miękisz asymilacyjny, zasadniczy czy spichrzowy to tkanki niejako uniwersalne dla wszystkich środowisk bytowania roślin, stąd będą występowały również u hydrofitów i sukulentów (np. miękisz palisadowy w liściach pływających lilii czy miękisz spichrzowy w organach przetrwalnikowych roślin jak chociażby nasiona). Nie znajduję uzasadnienia do wymagania w kluczu wymienienia wszystkich tkanek dla mezofitów i tylko tych charakterystycznych w przypadku kserofitów i hydrofitów. Nieco mało przekonujące wydają mi się również zastosowane w kluczu CKE uzasadnienia wyboru (uzasadnienie dla mezofitów, że tkanki te występują w poszczególnych organach stanowi wg mnie uzasadnienie w stylu "jest, bo tam jest"). Poniżej przedstawiam własne propozycje odpowiedzi odpowiednie do tak skonstruowanego polecenia:

  1. Hydrofity – A., B., D. ponieważ są to tkanki (odpowiednio miękiszowa asymilacyjna, zasadnicza i spichrzowa) występujące u roślin niezależnie od wilgotności środowiska, w którym występują oraz C. ponieważ jest to miękisz powietrzny pozwalający na wydajną wymianę gazową w podwodnych częściach roślin wodnych jakimi są hydrofity / unoszenie się podwodnych i nawodnych części roślin wodnych, do których należą hydrofity
  2. Kserofity (sukulenty) – A., B., D. ponieważ są to tkanki (odpowiednio miękiszowa asymilacyjna, zasadnicza i spichrzowa) występujące u roślin niezależnie od wilgotności środowiska, w którym występują oraz E. ponieważ jest to miękisz wodonośny pozwalający na zmagazynowanie wody przez rośliny żyjące w suchym środowisku jakimi są kserofity.
  3. Mezofity – A., B., D. ponieważ są to tkanki (odpowiednio miękiszowa asymilacyjna, zasadnicza i spichrzowa) występujące u roślin niezależnie od wilgotności środowiska, w którym występują, a określenie mezofity odnosi się do roślin żyjących w środowisku o umiarkowanej wilgotności.

Wskazówki

a)
Wnikliwie przeczytaj informacje na temat budowy ściany komórkowej i jej właściwości oraz połącz następujące fakty: duże wakuole zawierające śluzy oraz obecność śluzów i pektyn w ścianie komórkowej. Pektyny i śluzy to substancje higroskopijne, chłonące wodę.

b)
Skorzystaj z wiedzy na temat typów roślin występujących w środowiskach o zróżnicowanej dostępności wody dla rośliny. Zwróć uwagę na potrzeby roślin żyjących w tych środowiskach, np. hydrofity potrzebują dużo powietrza, a kserofity (sukulenty) muszą zgromadzić dużo wody, ponieważ żyją w warunkach okresowego deficytu wody; mezofity żyją w środowisku o dużej wilgotności i zasobności wody, więc nie potrzebują specjalnych przystosowań i w ich liściach nie występuje szczególny typ miękiszu.