Biologia - Matura Czerwiec 2018, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 20.
Rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica) jest rośliną pochodzącą z południowej Azji.
Do Europy został sprowadzony w XIX wieku jako roślina ozdobna. Samorzutnie
rozprzestrzenił się nadmiernie, przez co wyparł rodzime gatunki roślin, i obecnie występuje
dość pospolicie w całej Polsce.
Rdestowiec jest wieloletnią rośliną zielną, silnie rozgałęziającą się i dorastającą nawet do 3 m
wysokości. Ma drobne kwiaty, zebrane w wiechowaty kwiatostan. Jako owoce wytwarza
oskrzydlone drobne orzeszki. Rośnie na różnych glebach i łatwo akumuluje w organizmie
metale ciężkie. Jego podziemne części tworzą liczne rozłogi, za pomocą których rozmnaża się
wegetatywnie: tworzy gęste jednorodne łany.
Rdestowiec ostrokończysty jest uznawany za gatunek inwazyjny. Zalecane jest usuwanie go
przed okresem kwitnienia i późniejsze niszczenie mechaniczne. Bezwzględnie powinien być
usuwany z obszarów chronionej przyrody.
Na podstawie: B. Tokarska-Guzik i inni, Wytyczne dotyczące zwalczania rdestowców na terenie Polski, NFOŚ i GW Uniwersytet Śląski, Katowice 2015.
20.1. (0–2)
Na podstawie tekstu podaj dwie cechy rdestowca ostrokończystego, które zadecydowały, że w Polsce stał się on gatunkiem inwazyjnym. Każdą z odpowiedzi uzasadnij, odnosząc się do konkurencji międzygatunkowej.
20.2. (0–1)
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące rdestowca ostrokończystego są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
| 1. | Rdestowiec ostrokończysty może mieć zastosowanie jako bioindykator jakości gleb. | P | F |
| 2. | Sprowadzenie do Europy rdestowca ostrokończystego jest przykładem reintrodukcji gatunku. | P | F |
| 3. | Usuwanie rdestowca ostrokończystego z obszarów chronionych jest przykładem ochrony czynnej. | P | F |
20.3. (0–1)
Wykaż, że zalecenie usuwania rdestowca ostrokończystego przed okresem kwitnienia jest zasadne.
Rozwiązanie
20.1. (0–2)
Schemat punktowania
2 p. – za poprawne podanie dwóch cech rdestowca odnoszących się do jego wegetatywnego
rozmnażania, lub do małych wymagań siedliskowych, lub do dużych jego rozmiarów
wraz
z prawidłowym uzasadnieniem dla każdej z tych cech, uwzględniającym wygrywanie
konkurencji międzygatunkowej w opanowywanym przez niego środowisku.
1 p. – za poprawne podanie jednej cechy wraz z prawidłowym uzasadnieniem.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
Rdestowiec ostrokończysty uznawany jest za gatunek inwazyjny, ponieważ:
- łatwo rozmnaża się wegetatywnie, co powoduje, że w miejscu występowania szybko zajmuje coraz większy obszar.
- ma małe wymagania w stosunku do warunków środowiska, dzięki czemu może rosnąć praktycznie wszędzie.
- osiąga duże rozmiary, więc łatwo wygrywa konkurencję np. o światło z innymi (rodzimymi) gatunkami roślin.
20.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawną ocenę wszystkich trzech stwierdzeń.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
1 – F 2 – F 3 – P
20.3. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za wykazanie zasadności wskazanego zalecenia, odnoszące się do powstawania nasion
i ich roli w rozprzestrzenianiu się roślin.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązanie
Usuwanie rdestowca ostrokończystego przed okresem kwitnienia zapobiega wytworzeniu przez roślinę nasion, dzięki którym mogłaby ona rozprzestrzenić się na nowych terenach.
