Biologia - Matura Czerwiec 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 13.
Przyjmowanie pokarmów i gospodarka zasobami energetycznymi pozostają pod kontrolą układu nerwowego i hormonalnego. Szczególne znaczenie mają tu dwa antagonistycznie działające ośrodki pokarmowe: ośrodek głodu i ośrodek sytości zlokalizowane w podwzgórzu – części mózgowia. Na czynności ośrodków głodu i sytości wpływa wiele różnych sygnałów, m.in. obniżenie poziomu glukozy we krwi pobudza ośrodek głodu, a wzrost poziomu glukozy we krwi pobudza ośrodek sytości.
Na schemacie przedstawiono powiązania między niektórymi narządami człowieka. Linią przerywaną zaznaczono działanie hormonów, a linią ciągłą – bezpośredni wpływ układu nerwowego.
13.1. (0–1)
Podaj nazwę narządu oznaczonego na schemacie literą X.
13.2. (0–1)
Na podstawie przedstawionych informacji wyjaśnij, dlaczego podczas stresu nie odczuwa się głodu.
13.3. (0–1)
Wybierz spośród A–D i zaznacz poprawne dokończenie poniższego zdania.
Ośrodki głodu i sytości znajdują się w
- kresomózgowiu.
- międzymózgowiu.
- śródmózgowiu.
- rdzeniu przedłużonym.
Rozwiązanie
13.1. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za podanie poprawnej nazwy narządu oznaczonego na schemacie literą X.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
trzustka
13.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie uwzględniające wydzielanie podczas stresu adrenaliny, która
powoduje rozkład glikogenu w wątrobie lub uwzględniające wydzielanie glukagonu
pod wpływem adrenaliny, co powoduje wzrost poziomu glukozy we krwi i w efekcie
– pobudzenie ośrodka sytości.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- W sytuacji stresowej w organizmie człowieka wydzielana jest adrenalina (z rdzenia nadnerczy), która powoduje rozkład glikogenu w wątrobie, co z kolei powoduje wzrost poziomu glukozy w krwi. Podwyższony poziom glukozy we krwi pobudza ośrodek sytości i człowiek nie odczuwa głodu / w mniejszym stopniu odczuwa głód.
- Pod wpływem stresu we krwi wzrasta poziom adrenaliny, która pobudza wydzielanie glukagonu (przez komórki trzustki), który z kolei powoduje wzrost poziomu glukozy we krwi, co pobudza ośrodek sytości.
Uwagi:
Nie uznaje się odpowiedzi niepełnych, np. bez odniesienia do pobudzenia ośrodka sytości,
np. „Podczas stresu nie odczuwa się głodu, ponieważ podwzgórze pobudza przez nerwy
trzewne rdzeń nadnerczy do wydzielania adrenaliny, która to pobudza komórki alfa trzustki
do wydzielania glukagonu, który wspomaga wytwarzanie w wątrobie glukozy dzięki czemu
czujemy sytość”,
lub
odpowiedzi zbyt ogólnych, np. .”Podczas stresu wzrasta ilość glukozy, a to pobudza
ośrodek sytości, co skutkuje tym, że nie odczuwamy głodu”.
13.3. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za zaznaczenie prawidłowego dokończenia zdania.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
B.
