Biologia - Matura Czerwiec 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 7.

Kategoria: Płazińce Budowa i funkcje komórki Typ: Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na rysunku przedstawiono budowę układu protonefrydialnego u przedstawiciela wolnożyjących płazińców. Aparat filtracyjny tego układu tworzy komórka płomykowa połączona żeberkowato z komórką kanalikową.

Na podstawie: N.A. Campbell i inni, Biologia, Poznań 2012.

U dwóch gatunków wypławków słodkowodnych, o podobnej wielkości i budowie, stwierdzono zróżnicowanie liczby komórek układu protonefrydialnego (komórek płomykowych). Jeden z badanych gatunków wypławków – wielooczka czarna – zasiedla wody słodkie stojące oraz rzeki o słabym nurcie. Żyje w wodzie o nieco wyższym stężeniu soli niż stężenie preferowane przez drugi gatunek – wypławka alpejskiego – występującego w chłodnych źródłach i strumieniach o niższym zasoleniu.

7.1. (0–1)

Na przykładzie wybranej cechy budowy komórki płomykowej wykaż, że ta komórka ułatwia odprowadzanie płynów z jamy ciała u płazińców.

7.2. (0–1)

Określ, który z dwóch gatunków – wielooczka czarna czy wypławek alpejski – powinien mieć większą liczbę komórek płomykowych. Wyjaśnij znaczenie większej liczby komórek płomykowych w procesie osmoregulacji u tego gatunku.

Rozwiązanie

7.1. (0–1)

Schemat punktowania
1 p. – za odpowiedź uwzględniającą obecność rzęsek kierujących produkty metabolizmu do światła kanalika protonefrydialnego.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania

  • Komórka płomykowa zaopatrzona jest w rzęski, których ruch umożliwia przepływ wody z jamy ciała do światła kanalika protonefrydialnego.
  • Komórka płomykowa ma rzęski, których ruch umożliwia przepływ produktów przemiany materii do protonefrydium.

Uwaga:
Do uznania odpowiedzi odnoszące się do innych cech budowy komórki płomykowej, np. „Błona komórkowa tej komórki jest przystosowana do ultrafiltracji płynu tkankowego” lub „Komórka płomykowa jest połączona z komórką kanalikową w sposób umożliwiający przepływ płynu do kanalików wydalniczych”.

7.2. (0–1)

Schemat punktowania
1 p. – za wskazanie wypławka alpejskiego oraz poprawne wyjaśnienie uwzględniające niższe stężenie soli w wodach będących środowiskiem życia tego płazińca i konieczność usuwania przez komórki płomykowe większej ilości wody osmotycznie napływającej do jego ciała.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania
Jest to wypławek alpejski, ponieważ:

  • do jego organizmu intensywniej osmotycznie napływa woda na skutek większej różnicy ciśnień osmotycznych, a większa liczba komórek płomykowych umożliwia sprawne usuwanie z organizmu nadmiaru wody.
  • większa liczba komórek płomykowych w środowisku o mniejszym zasoleniu umożliwia sprawne usuwanie nadmiaru wody napływającej osmotycznie do organizmu tych zwierząt.