Biologia - Matura Czerwiec 2021, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 15.
Adrenalina to hormon, który mobilizuje organizm do działania w warunkach krótkotrwałego stresu.
Na schemacie przedstawiono występowanie receptorów dla adrenaliny (adrenergicznych) typu α i typu β w różnych rodzajach komórek organizmu człowieka oraz reakcję tych komórek na adrenalinę.
15.1. (0–1)
Na podstawie schematu oceń, które stwierdzenia dotyczące oddziaływania adrenaliny na komórki docelowe są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
| 1. | Tylko te komórki organizmu, które mają odpowiednie receptory adrenergiczne, są wrażliwe na adrenalinę. | P | F |
| 2. | Efekt działania adrenaliny na komórkę mięśni gładkich w naczyniach krwionośnych zależy od typu receptora występującego na jej powierzchni. | P | F |
| 3. | Różne komórki organizmu wyposażone w ten sam typ receptora dla adrenaliny wykazują taki sam efekt fizjologiczny. | P | F |
15.2. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały one prawdziwe informacje dotyczące efektów działania adrenaliny w warunkach krótkotrwałego stresu. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie.
Adrenalina wydzielana jest przez (korę nadnerczy / rdzeń nadnerczy). Wyzwala ona rozkład glikogenu w komórkach wątroby oraz (zmniejsza / zwiększa) dopływ krwi do mięśni szkieletowych, równocześnie (zmniejszając / zwiększając) dopływ krwi do ścian przewodu pokarmowego.
15.3. (0–1)
Określ, czy adrenalina jest hormonem steroidowym, czy – pochodną aminokwasu. Odpowiedź uzasadnij, porównując lokalizację komórkową receptorów adrenergicznych z typową lokalizacją receptorów dla obu rodzajów hormonów.
Rozwiązanie
15.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawną ocenę wszystkich trzech stwierdzeń.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
1. – P, 2. – P, 3. – F
15.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za podkreślenie właściwych określeń w trzech nawiasach.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
Adrenalina wydzielana jest przez (korę nadnerczy / rdzeń nadnerczy). Wyzwala ona rozkład glikogenu w komórkach wątroby oraz (zmniejsza / zwiększa) dopływ krwi do mięśni szkieletowych, równocześnie (zmniejszając / zwiększając) dopływ krwi do ścian przewodu pokarmowego.
15.3. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za określenie, że adrenalina jest pochodną aminokwasu oraz poprawne uzasadnienie
uwzględniające: 1) zlokalizowanie receptora dla adrenaliny w błonie komórkowej oraz
2) porównanie tej lokalizacji z typową lokalizacją receptorów dla hormonów:
steroidowych – wewnątrzkomórkowa i białkowych – w błonie komórkowej.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązanie
Hormony steroidowe mają receptory wewnątrzkomórkowe, natomiast hormony będące
pochodnymi aminokwasów oraz hormony białkowe mają receptory zlokalizowane są w błonie
komórkowej. Receptory adrenergiczne są zlokalizowane w błonie komórkowej, a więc hormon
adrenalina jest pochodną aminokwasu.
