Biologia - Matura Czerwiec 2024, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 10.
W królestwie zwierząt hermafrodytyzm (obojnactwo) – obecność zarówno męskich, jak i żeńskich narządów płciowych – występuje dość powszechnie, zwłaszcza u bezkręgowców. Obojnakami są np. dżdżownice czy tasiemce.
Z kolei u motyli występuje wyraźny dymorfizm płciowy, ale rzadko obserwuje się również osobniki o cechach fenotypowych obu płci nazywane gynandromorfami. W niektórych komórkach gynandromorfów znajduje się męski materiał genetyczny, a w pozostałych – żeński, co przekłada się na zaskakujący wygląd. Te cechy nie są przekazywane kolejnym pokoleniom, ponieważ gynandromorfy nie mogą się rozmnażać z powodu nieprawidłowości w budowie układu rozrodczego.
Gynandromorf może powstać, jeżeli w trakcie zapłodnienia do komórki jajowej mającej dwa jądra komórkowe wnikną dwa plemniki. W efekcie powstają dwie linie komórkowe, które na skutek podziałów i różnicowania tworzą chimerowy organizm – łatwy do zidentyfikowania po przepoczwarczeniu.
Na poniższych zdjęciach przedstawiono przedstawicieli gatunku Papilio androgeus – samicę, gynandromorfa i samca.
samica
gynandromorf
samiec
Fotografia: Wikimedia Commons.
10.1. (0–2)
Uzupełnij tabelę opisującą dymorfizm płciowy P. androgeus – dla każdej cechy określ wygląd przedstawionych powyżej: samicy, gynandromorfa oraz samca.
| Cecha | Samica | Gynandromorf | Samiec |
|---|---|---|---|
| Kolor skrzydeł II pary (niebieski / żółty / żółto-niebieski) |
|||
| Ubarwienie odwłoka (żółto-czarne / czarne jednolite) |
10.2. (0–1)
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące gynandromorfów u motyli są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
| 1. | Gynandromorfy – podobnie jak niektóre obojnaki – mogą rozmnażać się bez udziału drugiego partnera. | P | F |
| 2. | Bez względu na różnice morfologiczne wszystkie komórki organizmu gynandromorficzego zawierają tę samą informację genetyczną. | P | F |
10.3. (0–1)
Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A albo B oraz odpowiedź 1., 2. albo 3.
Motyl P. androgeus przechodzi przeobrażenie
| A. | zupełne, | o czym świadczy występowanie w cyklu rozwojowym | 1. | stadium larwy. |
| 2. | stadium poczwarki. | |||
| B. | niezupełne, | |||
| 3. | postaci imago. |
Rozwiązanie
10.1. (0–2)
Zasady oceniania
2 pkt – za poprawne uzupełnienie dwóch wierszy tabeli.
1 pkt – za poprawne uzupełnienie jednego wiersza tabeli.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
| Cecha | Samica | Gynandromorf | Samiec |
|---|---|---|---|
| Kolor skrzydeł II pary (niebieski / żółty / żółto-niebieski) |
niebieski | żółto-niebieski | żółty |
| Ubarwienie odwłoka (żółto-czarne / czarne jednolite) |
czarne jednolite | żółto-czarne | żółto-czarne |
10.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za prawidłową ocenę dwóch stwierdzeń.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
1. – F, 2. – F.
10.3. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne dokończenie zdania.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
A2
