Biologia - Matura Maj 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 36.
Skrobia ziemniaczana jest stosowana na szeroką skalę w przemyśle papierniczym i włókienniczym, ale aby móc ją wykorzystać, należy ze skrobi usunąć amylozę. Ten proces wymaga dużych ilości energii i wody, jest więc kosztowny, jednak uzyskane produkty są jakościowo lepsze i trwalsze. Jednym z osiągnięć biotechnologii jest zmodyfikowany genetycznie ziemniak, zwany amflorą, do którego wprowadzono jedynie dodatkową kopię jego własnego genu, co spowodowało zahamowanie ekspresji białka GBSS, odpowiedzialnego za biosyntezę amylozy – dlatego jego skrobia składa się wyłącznie z amylopektyny. Amflora została dopuszczona przez Komisję Europejską do uprawy w krajach Europy jedynie dla celów przemysłowych. Rolnicy, którzy uprawiają amflorę, są zobowiązani do przestrzegania wielu zasad, m.in. do zbioru plonów przed wyprodukowaniem nasion przez rośliny oraz zapobiegania pozostawianiu bulw ziemniaków na polu po zbiorach.
| a) | Określ, czy ziemniak amflora jest organizmem transgenicznym. Odpowiedź uzasadnij. |
| b) | Wyjaśnij, dlaczego rolnicy są zobowiązani do zbierania z uprawy bulw amflory przed wyprodukowaniem nasion. |
| c) | Biorąc pod uwagę możliwe skutki dla środowiska przyrodniczego, podaj jeden argument „za” uprawą amflory. |
Rozwiązanie
Przykłady poprawnej odpowiedzi:
Amflora nie jest organizmem transgenicznym, ponieważ
- modyfikacja genetyczna prowadząca do jej wytworzenia nie polegała na wprowadzeniu genów innego organizmu do jej genomu.
- modyfikacja genetyczna, dzięki której otrzymano tę odmianę polegała na zahamowaniu ekspresji własnego genu (a nie na wprowadzeniu genów innego organizmu).
1 p. – za poprawne określenie, czy ziemniak amflora jest organizmem transgenicznym wraz z uzasadnieniem odnoszącym się do pochodzenia wprowadzonego genu do organizmu modyfikowanego
0 p. – za odpowiedź twierdzącą, niezależnie od uzasadnienia, lub za odpowiedź merytorycznie niepoprawną, która wskazuje na nieznajomość techniki otrzymywania organizmów transgenicznych, lub brak odpowiedzi
Poprawna odpowiedź:
Rolnicy są zobowiązani do zbierania ziemniaków przed wytworzeniem nasion, aby uniknąć niekontrolowanego rozprzestrzeniania się amflory w środowisku.
1 p. – za poprawne wyjaśnienie, dlaczego rolnicy muszą zbierać plony amflory przed wytworzeniem nasion, uwzględniające możliwość rozprzestrzeniania się organizmów modyfikowanych genetycznie
0 p. – za odpowiedź merytorycznie niepoprawną lub brak odpowiedzi
Przykłady poprawnej odpowiedzi:
- Mniejsze zanieczyszczenie środowiska spowodowane mniejszym zużyciem energii i wytwarzaniem mniejszej ilości ścieków przez przemysł papierniczy i włókienniczy.
- Ochrona zasobów wody / kopalin przez mniejsze ich zużycie przez przemysł papierniczy i włókienniczy.
1 p. – za podanie odpowiedniego argumentu za uprawą amflory, odnoszącego się do środowiska
0 p. – za podanie niepoprawnego argumentu, który nie odnosi się do ochrony środowiska, ale, np. do korzyści dla człowieka lub odnosi się do ochrony lasów / wycinania mniejszej ilości drzew, lub za odpowiedź merytorycznie niepoprawną, lub brak odpowiedzi
