Biologia - Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 33.
Ryby kostnoszkieletowe obejmują dwie grupy: ryby promieniopłetwe oraz mięśniopłetwe. Płetwy ryb promieniopłetwych są utworzone z błoniastego fałdu skóry rozpiętego na szkielecie z promieni kości skórnych i nie mają mięśni. Natomiast płetwy ryb mięśniopłetwych osadzone są na umięśnionych trzonach. Budowa trzonu takiej płetwy wykazuje pewne podobieństwo do budowy szkieletu kończyny kręgowców lądowych. Naukowcy zbadali rozwój płetw i kończyn kręgowców lądowych i stwierdzili, że jest on kontrolowany przez te same geny.
| a) | Na podstawie tekstu uzasadnij tezę, że kończyny kręgowców lądowych oraz płetwy ryb mięśniopłetwych są narządami homologicznymi. |
| b) | Określ, która grupa ryb – promieniopłetwe czy mięśniopłetwe – jest bliżej spokrewniona z kręgowcami lądowymi. Odpowiedź uzasadnij, podając dwie cechy budowy płetw wskazujące na to pokrewieństwo. |
Rozwiązanie
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne uzasadnienie homologicznego charakteru wskazanych narządów
kręgowców, odnoszące się do wspólnego planu budowy lub kontroli przez te same
geny.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe odpowiedzi
- Kończyny kręgowców lądowych i płetwy ryb mięśniopłetwych są to narządy homologiczne, ponieważ ich rozwój jest kontrolowany przez te same geny.
- Są to narządy homologiczne, ponieważ istnieje podobieństwo budowy szkieletu kończyny kręgowców lądowych i trzonu płetwy ryb mięśniopłetwych.
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wskazanie ryb mięśniopłetwych, jako grupy ryb bliżej spokrewnionej
z kręgowcami lądowymi i wskazanie dwóch cech budowy płetw, które o tym świadczą.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Przykładowa odpowiedź
Ryby mięśniopłetwe są bliżej spokrewnione z kręgowcami lądowymi, o czym świadczy budowa trzonu płetw podobna do budowy szkieletu kończyny kręgowca lądowego oraz umięśnienie trzonów płetw.
