Biologia - Matura Maj 2021, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 15.

Kategoria: Układ nerwowy i narządy zmysłów Układ kostny i mięśniowy Typ: Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień

W organizmie człowieka kości chronią ważne narządy wewnętrzne, umożliwiają ruch i pełnią funkcję podporową. U noworodków występuje ok. 270 kości, ale u osób dorosłych jest ich już tylko 206. Najdłuższą kością w ciele człowieka jest kość udowa. Z kolei najmniejsze kości to kosteczki słuchowe, a wśród nich najmniejszą jest strzemiączko. Są to jedyne kości, które nie zmieniają swojego rozmiaru przez całe życie człowieka.

Na podstawie: K. Kornicka, Zaskakujące życie kości, „Wiedza i Życie” 8, 2018.

15.1. (0–1)

Określ funkcję strzemiączka i podaj nazwy pozostałych kosteczek słuchowych.

Funkcja strzemiączka:

Nazwy pozostałych kosteczek słuchowych:

15.2. (0–1)

Określ przyczynę różnicy w liczbie kości między noworodkiem a osobą dorosłą.

15.3. (0–1)

Podaj jedną funkcję kości długich człowieka, inną niż wymienione w tekście.

15.4. (0–1)

Dokończ zdanie. Zaznacz właściwą odpowiedź spośród podanych.

Występowanie tkanki kostnej jest charakterystyczne dla wszystkich

  1. skorupiaków.
  2. głowonogów.
  3. strunowców.
  4. kręgowców.

Rozwiązanie

15.1. (0–1)

Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne określenie funkcji strzemiączka, polegającej na przenoszeniu drgań lub wzmocnieniu drgań, oraz za prawidłowe podanie nazwy dwóch pozostałych kosteczek słuchowych.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania
Funkcja strzemiączka:

  • umożliwia transfer drgań z kowadełka do ucha wewnętrznego.
  • przekazuje drgania.
  • przenosi falę mechaniczną z pozostałych kosteczek słuchowych na endolimfę.
  • zwiększa amplitudę drgań przenoszonych z błony bębenkowej.
  • wzmacnia drgania.

Nazwy pozostałych kosteczek słuchowych: młoteczek i kowadełko.

Uwaga:
Uznaje się nazwy łacińskie młoteczka i kowadełka: malleus i incus.

15.2. (0–1)

Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne określenie przyczyny różnicy w liczbie kości, odnoszące się do zrastania się ze sobą kości w czasie rozwoju człowieka.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania

  • Ponieważ u dziecka kości zrastają się ze sobą, np. kości czaszki, to zmniejsza się liczba kości.
  • W czasie rozwoju osobniczego niektóre mniejsze kości łączą się ze sobą w jedną kość, dlatego liczba kości u dorosłego jest mniejsza niż u dziecka.
  • Kości zlewają się ze sobą w czasie rozwoju.

15.3. (0–1)

Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne podanie jednej funkcji kości długich z wyłączeniem funkcji lokomotorycznej i podporowej.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania

  • funkcja krwiotwórcza
  • magazyn jonów wapnia
  • magazyn fosforu
  • magazyn soli mineralnych
  • magazyn tłuszczu

Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się do budowy kości zamiast do ich funkcji, np. „Kości zawierają szpik kostny”.

15.4. (0–1)

Zasady oceniania
1 pkt – za zaznaczenie właściwego dokończenia zdania.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.

Rozwiązanie
D