Biologia - Test diagnostyczny (matura próbna) Grudzień 2024, Poziom rozszerzony (Formuła 2023) - Zadanie 9.

Kategoria: Płazy Zwierzęta - ogólne Układ powłokowy Typ: Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Pokrycie ciała u różnych grup kręgowców jest zróżnicowane. U płazów skóra jest naga. U pozostałych kręgowców powierzchnię ciała pokrywają łuski, pióra lub włosy, które są wytworami naskórka albo skóry właściwej i pełnią różne funkcje. Dzięki odpowiedniej budowie naskórek człowieka pełni m.in. funkcję ochronną.

Na poniższym wykresie przedstawiono tempo wymiany gazowej przez płuca i skórę w różnych temperaturach u ropuchy Bufo americanus. Wyniki pomiarów podano w przeliczeniu na kg masy ciała zwierzęcia.

Na podstawie: K. Schmidt-Nielsen, Fizjologia zwierząt. Adaptacja do środowiska, Warszawa 2008.

9.1. (0–1)

Na podstawie informacji przedstawionych na wykresie sformułuj jeden przykładowy wniosek odnoszący się do wpływu temperatury na usuwanie CO₂ u ropuchy Bufo americanus.

9.2. (0–2)

Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące pokrycia ciała kręgowców są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.


1.	Skóra płazów wytwarza gruczoły potowe.	P	F
2.	Gruczoły potowe ssaków są wytworami skóry właściwej.	P	F
3.	Łuski występujące u kręgowców lądowych są wytworami naskórka.	P	F

9.3. (0–1)

Uzasadnij, że budowa naskórka człowieka umożliwia ochronę przed wnikaniem patogenów do wnętrza organizmu.

Rozwiązanie

9.1. (0–1)

Zasady oceniania
1 pkt – za poprawnie sformułowany wniosek, odnoszący się do większego tempa usuwania CO₂ wraz ze wzrostem temperatury lub do większego znaczenia skóry w porównaniu z płucami w usuwaniu CO₂ niezależnie od temperatury.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania

Im wyższa temperatura, tym większa ilość uwalnianego przez skórę CO₂.
W przypadku skóry oraz płuc występuje ta sama zależność: w niższej temperaturze jest usuwane mniej dwutlenku węgla.
U ropuchy Bufo americanus, bez względu na temperaturę, zawsze przez skórę usuwane jest więcej CO₂ niż przez płuca.

9.2. (0–2)

Zasady oceniania
2 pkt – za poprawną ocenę trzech stwierdzeń.
1 pkt – za poprawną ocenę dwóch stwierdzeń.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.

Rozwiązanie
1. – F, 2. – F, 3. – P.

Uwagi od BiologHelp:
Dla wnikliwych ocena stwierdzenia nr 3. może nie być taka oczywista. U niektórych płazów występują bowiem łuski będące wytworem skóry właściwej. Mowa tu głównie o płazach beznogich. Płazy klasycznie zaliczane są do kręgowców lądowych, choć często spotyka się stwierdzenie, że należą do kręgowców dwuśrodowiskowych lub wodno-lądowych. Nawet w przypadku próby dyskredytacji płazów beznogich jako niebędących kręgowcami tylko lądowymi, okazuje się, że akurat w tej grupie płazów występuje niezależność od środowiska wodnego. Jaja i larwy często rozwijają się u nich w jajowodach. Można zatem powiedzieć, że stwierdzenie nr 3. jest prawdziwe dla większości przypadków, ale są wyjątki. W mojej ocenie w takim wypadku, przy odpowiedniej argumentacji uznana powinna zostać również alternatywna wersja odpowiedzi. Poniżej podaję literaturę na poparcie wyżej przedstawionych informacji:

9.3. (0–1)

Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne uzasadnienie, uwzględniające wielowarstwowość naskórka LUB ścisłe przyleganie komórek naskórka LUB zrogowacenie naskórka, który tworzy barierę dla patogenów.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania

Naskórek człowieka jest wielowarstwowy (położony na błonie podstawnej), a komórki ściśle do siebie przylegają, co hamuje wnikanie patogenów do wnętrza ciała.
Ściśle przylegające do siebie komórki naskórka chronią człowieka przed wnikaniem patogenów.
Zrogowaciały naskórek uniemożliwia wnikanie bakterii do niższych warstw skóry.