Biologia - Zadania dodatkowe matury dwujęzycznej (tłumaczenie BiologHelp) Maj 2023, Poziom rozszerzony (Formuła 2023) - Zadanie 3.
Uczniowie przeprowadzili następujący eksperyment: obrali bulwę ziemniaka i wycięli z niej dziewięć identycznych podłużnych kawałków. Zmierzyli długość każdego kawałka i zapisali wyniki. Następnie wzięli trzy zlewki, dodali po 100 ml wody destylowanej do każdej z nich i przygotowali trzy warianty eksperymentu:
- I − jedna zlewka zawierała tylko wodę destylowaną;
- II − w jednej ze zlewek rozpuszczono w wodzie 4 g soli kuchennej;
- III − w jednej ze zlewek rozpuszczono w wodzie 10 g soli kuchennej.
Uczniowie umieścili po trzy kawałki bulwy ziemniaka w każdej zlewce i pozostawili próbki na dwie godziny. Po tym czasie ponownie zmierzyli długość badanych kawałków. Okazało się, że tylko w jednej zlewce długość kawałków bulwy ziemniaka nie zmieniła się. W dwóch pozostałych zlewkach kawałki zmieniły swoją długość: w jednej stały się krótsze, a w drugiej − dłuższe.
Określ, w którym wariancie eksperymentu kawałki bulwy ziemniaka stały się krótsze, a w którym ich długość pozostała niezmieniona. Uzasadnij swoją odpowiedź, odwołując się do zjawiska osmozy.
Kawałki bulwy ziemniaka skróciły się w wariancie:
Uzasadnienie:
Długość kawałków bulwy ziemniaka pozostała bez zmian w wariancie:
Uzasadnienie:
Rozwiązanie
Zasady oceniania
2 pkt – za prawidłowy wybór dwóch wariantów doświadczenia wraz z prawidłowym uzasadnieniem, odnoszącym się do skrócenia kawałków bulwy ziemniaka na skutek osmotycznego odpływu wody oraz do zachowania długości kawałków bulwy ziemniaka w warunkach równowagi osmotycznej.
1 pkt – za prawidłowy wybór jednego z wariantów doświadczenia wraz z prawidłowym uzasadnieniem.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązanie
Kawałki bulwy ziemniaka skróciły się w wariancie: III
Uzasadnienie: stężenie soli było tak duże, że woda zaczęła odpływać z komórek do środowiska zewnętrznego.
Długość kawałków bulwy ziemniaka pozostała bez zmian w wariancie: II
Uzasadnienie: roztwór w zlewce były izotoniczny w stosunku do soku komórkowego, a więc woda ani nie napływała do komórek, ani z nich nie odpływała.
