Biologia - Zadania dodatkowe matury dwujęzycznej (tłumaczenie BiologHelp) Maj 2023, Poziom rozszerzony (Formuła 2023)
Zadania dodatkowe matury dwujęzycznej z maja 2023 przetłumaczone z języka angielskiego na polski (tłumaczenie BiologHelp).
Zadanie 1. (5 pkt)
Szczepionki promują rozwój odporności populacyjnej i dlatego są jedną z najskuteczniejszych metod zwalczania chorób zakaźnych.
1.1. (0–1)
Dokończ poniższe zdanie. Wybierz i zaznacz prawidłową odpowiedź A lub B oraz prawidłową odpowiedź spośród oznaczonych cyframi 1–3.
Po dotarciu do osocza krwi, białka wirusowe zawarte w szczepionce wywołują odpowiedź immunologiczną
| A. | typu komórkowego, | w której biorą udział | 1. | limfocyty T cytotoksyczne, zabijające zakażone komórki |
| 2. | limfocyty B, odpowiedzialne za produkcję przeciwciał. | |||
| B. | typu humoralnego, | |||
| 3. | granulocyty produkujące lizozym. |
1.2. (0–1)
Przedstaw znaczenie poszczepiennej pamięci immunologicznej podczas wtórnej odpowiedzi immunologicznej.
1.3. (0–1)
Poniżej wymieniono nazwy kilku chorób. Wybierz i zaznacz nazwy chorób wirusowych.
- gruźlica
- AIDS
- grypa
- tężec
- borelioza
1.4. (0–2)
Zaznacz trzy poprawne zakończenia zdania.
Podanie szczepionki indukuje produkcję przeciwciał i uzyskanie odporności, która jest
- naturalna.
- sztuczna.
- swoista.
- nieswoista.
- czynna.
- bierna.
Zadanie 2. (2 pkt)
Przeprowadzono eksperyment mający na celu sprawdzenie, czy zjadliwość może być przenoszona między szczepami bakterii. Podczas badania myszy zostały zainfekowane dwoma szczepami pneumokoków wywołujących zapalenie płuc: zjadliwym (szczep S) i niezjadliwym (szczep R). Poniższy rysunek przedstawia przebieg eksperymentu i jego wyniki.
2.1. (0-1)
Dokończ poniższe zdanie. Wybierz i zaznacz prawidłową odpowiedź A, B lub C oraz prawidłową odpowiedź spośród oznaczonych cyframi 1–3.
Szczep R stał się zjadliwy w wyniku
| A. | koniugacji, | która polega na | 1. | transferze materiału genetycznego bezpośrednio między dwiema komórkami bakteryjnymi. |
| B. | transdukcji, | 2. | pobieraniu materiału genetycznego ze środowiska zewnętrznego. | |
| C. | transformacji, | 3. | transferze materiału genetycznego między komórkami bakteryjnymi przez wirusa. |
2.2. (0–1)
Określ, która próba w powyższym eksperymencie była próbą badawczą. Odpowiedź uzasadnij.
Nr próby badawczej:
Uzasadnienie:
Zadanie 3. (2 pkt)
Uczniowie przeprowadzili następujący eksperyment: obrali bulwę ziemniaka i wycięli z niej dziewięć identycznych podłużnych kawałków. Zmierzyli długość każdego kawałka i zapisali wyniki. Następnie wzięli trzy zlewki, dodali po 100 ml wody destylowanej do każdej z nich i przygotowali trzy warianty eksperymentu:
- I − jedna zlewka zawierała tylko wodę destylowaną;
- II − w jednej ze zlewek rozpuszczono w wodzie 4 g soli kuchennej;
- III − w jednej ze zlewek rozpuszczono w wodzie 10 g soli kuchennej.
Uczniowie umieścili po trzy kawałki bulwy ziemniaka w każdej zlewce i pozostawili próbki na dwie godziny. Po tym czasie ponownie zmierzyli długość badanych kawałków. Okazało się, że tylko w jednej zlewce długość kawałków bulwy ziemniaka nie zmieniła się. W dwóch pozostałych zlewkach kawałki zmieniły swoją długość: w jednej stały się krótsze, a w drugiej − dłuższe.
Określ, w którym wariancie eksperymentu kawałki bulwy ziemniaka stały się krótsze, a w którym ich długość pozostała niezmieniona. Uzasadnij swoją odpowiedź, odwołując się do zjawiska osmozy.
Kawałki bulwy ziemniaka skróciły się w wariancie:
Uzasadnienie:
Długość kawałków bulwy ziemniaka pozostała bez zmian w wariancie:
Uzasadnienie:
Zadanie 4. (2 pkt)
Roślina asymiluje CO2 w procesie fotosyntezy i produkuje CO2 w procesach oddychania wewnątrzkomórkowego i fotooddychania. Intensywność fotosyntezy zależy od czynników środowiskowych, np. od natężenia światła. Świetlny punkt kompensacyjny to poziom natężenia światła, przy którym procesy asymilacji i produkcji CO2 przez roślinę są równe. Poniższy wykres przedstawia szybkość wymiany CO2 netto między rośliną a środowiskiem, w zależności od natężenia światła.
Poniższe schematy (A–C) przedstawiają wymianę gazową liści w różnych warunkach oświetleniowych. Litery odpowiadają procesom zachodzącym w liściach: P – fotosynteza, R – oddychanie wewnątrzkomórkowe.
4.1. (0-1)
Dopasuj każdy ze schematów wymiany gazowej liścia (A–C) do odpowiedniego punktu na wykresie, wskazującego szybkość wymiany CO2 netto w stosunku do natężenia światła (1–4).
4.2. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego przy wysokim natężeniu światła, pomimo jego dalszego wzrostu, szybkość wymiany CO2 między rośliną a środowiskiem pozostaje na tym samym poziomie.
Zadanie 5. (2 pkt)
Mchy rosnące na dnie lasu pełnią funkcję retencyjną: wchłaniają duże ilości wody, zatrzymują ją przez długi czas i ograniczają jej parowanie z powierzchni pokrywy glebowej. Dzięki temu gleba utrzymuje odpowiednią wilgotność.
Ulistnione gametofity mchów zwykle tworzą gęste darnie. Poniższa fotografia, wykonana za pomocą mikroskopu optycznego, przedstawia przekrój poprzeczny liścia należącego do płonnika pospolitego.
zdjęcie: Wikimedia Commons.
5.1. (0–1)
Wykaż związek między budową gametofitów mchów a funkcją retencyjną mchów w środowisku.
5.2. (0–1)
Poniższe fotografie (1–5) przedstawiają pięć różnych gatunków roślin.
Uwaga: nie zachowano wspólnej skali fotografii.
Podaj numery dwóch gatunków należących do mchów.
Zadanie 6. (3 pkt)
Poniższe fotografie (A–D) przedstawiają cztery różne gatunki kręgowców.
Uwaga: nie zachowano wspólnej skali fotografii.
Uzupełnij poniższą tabelę. W każdym wierszu tabeli wpisz odpowiednie oznaczenia literowe (A–D) wszystkich wyżej przedstawionych gatunków zwierząt należących do danej grupy.
| Grupa zwierząt | Oznaczenia literowe gatunków zwierząt |
|---|---|
| Zwierzęta trójwarstwowe | |
| Owodniowce | |
| Zwierzęta stałocieplne | |
| Zwierzęta płucodyszne |
Zadanie 7. (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia budowę przewodu pokarmowego przeżuwacza.
Na podstawie rysunku podaj dwie cechy budowy stanowiące przystosowanie do roślinożerności oraz określ znaczenie adaptacyjne każdej z tych cech.
Zadanie 8. (4 pkt)
Poniższy schemat przedstawia etapy przepływu informacji genetycznej od genu do peptydu w komórkach eukariotycznych.
Sekwencje eksonów zostały podkreślone i zaznaczone pogrubioną czcionką. Każdy z trzech eksonów zawiera pojedynczy kodon.
8.1. (0-2)
Uzupełnij powyższy schemat. Wpisz w odpowiednie miejsca sekwencję nukleotydową mRNA i sekwencję aminokwasową kodowanego peptydu.
8.2. (0-1)
Podaj nazwy etapów ekspresji informacji genetycznej oznaczonych na schemacie cyframi 1-3.
8.3. (0-1)
Wykaż, że jeden gen może kodować peptydy różniące się sekwencją aminokwasów. W odpowiedzi uwzględnij potranskrypcyjną modyfikację pre-mRNA.
Zadanie 9. (2 pkt)
Hemofilia jest chorobą dziedziczoną w sposób recesywny sprzężony z płcią. Zdrowi rodzice mieli dwoje dzieci. Jedno dziecko chorowało na hemofilię. Wiadomo, że jeden braci matki chorował na hemofilię, podczas gdy drugi brat i siostra byli zdrowi.
Podczas tworzenia schematów rodowodu wykorzystano następujące symbole:
9.1. (0–1)
Który z poniższych rodowodów (A-D) prawidłowo opisuje historię przedstawionej rodziny? Wybierz i zaznacz poprawną odpowiedź spośród rodowodów podanych poniżej.
9.2. (0–1)
Jakie jest prawdopodobieństwo, że kolejne dziecko tych rodziców będzie chore na hemofilię? Wybierz poprawną odpowiedź spośród opcji podanych poniżej.
- 0%
- 25%
- 50%
- 100%
Zadanie 10. (1 pkt)
Poniższy schemat przedstawia dziedziczenie poligenowe stopnia pigmentacji skóry u ludzi. Cecha ta jest determinowana przez cztery geny: A, B, C i D. Dominujące allele tych genów, oznaczone wielkimi literami, determinują ciemniejszą pigmentację skóry.
Podaj symbole dwóch gamet (I–IV), których połączenie doprowadzi do powstania genotypu determinującego najciemniejszą możliwą pigmentację skóry.
