1. Strona główna
  2. Zadania maturalne z biologii
  3. Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015)

Biologia - Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 70.

Kategoria: Układ pokarmowy i żywienie Typ: Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W układzie pokarmowym odbywa się pobieranie pokarmu, jego stopniowe rozdrabnianie, rozkład (trawienie) składników pokarmowych oraz wchłanianie produktów trawienia. Składniki pokarmowe są rozkładane przez enzymy zwykle w kilku odcinkach przewodu pokarmowego. W zależności od rodzaju wiązania chemicznego, na które działają enzymy w trawionych związkach organicznych, wyróżnia się enzymy: proteazy, glikozydazy, esterazy i nukleazy.
Na rysunku przedstawiono schematycznie elementy układu pokarmowego w powiązaniu z obiegiem ustrojowym układu krwionośnego.

Na podstawie: A. Michajlik, W. Ramotowski, Anatomia i fizjologia człowieka, Warszawa 1994, s. 145.
a)Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących układu pokarmowego człowieka. Wpisz znak X w odpowiednie komórki tabeli.
Lp. Informacja Prawda Fałsz
1. Układ pokarmowy dostarcza organizmowi człowieka materiały do budowy i odnowy tkanek oraz substancje energetyczne.
2. W przewodzie pokarmowym człowieka zachodzi trawienie wewnątrzkomórkowe i zewnątrzkomórkowe.
3. Energia zawarta w pokarmach spożywanych przez człowieka pochodzi w pośredni sposób z energii słonecznej.
b)Określ, jakie związki organiczne są rozkładane przez glikozydazy (enzymy amylolityczne) oraz podaj oznaczenia literowe (A–F) i nazwy narządów, w których zachodzi ich trawienie.
c)Podaj nazwy naczyń krwionośnych oznaczonych na rysunku cyframi 1 i 2. Określ, które z nich charakteryzuje się wyższym stężeniem mocznika. Odpowiedź uzasadnij.
d)Zaznacz prawidłowe dokończenie zdania.

Po posiłku złożonym z warzyw w komórkach wątroby, biorącej udział w utrzymywaniu stałego stężenia glukozy we krwi, zachodzi

  1. glikoliza – pobudzana przez glukagon.
  2. glikogeneza – pobudzana przez insulinę.
  3. glikogenoliza – pobudzana przez glukagon.
  4. glukoneogeneza – pobudzana przez insulinę.

Rozwiązanie

a)
(0-1)

1. P; 2. F; 3. P

b)
(0-1)

Przez glikozydazy (enzymy amylolityczne) trawione są węglowodany w następujących narządach: A – jamie ustnej, D – dwunastnicy oraz E – jelicie cienkim.

c)
(0-1)

Przykłady poprawnych odpowiedzi
1. żyła wrotna, 2. żyła wątrobowa (żyła główna dolna)
Wyższe stężenie mocznika występuje w żyle wątrobowej (żyle głównej dolnej, 2) niż w żyle wrotnej (1), ponieważ w wątrobie powstaje mocznik i jest z niej transportowany najpierw żyłą wątrobową, a potem żyłą główną dolną (następnie poprzez inne naczynia przenoszony jest do nerek).

d)
(0-1)

B

Wskazówki

a)
Aby poprawnie zaznaczyć prawdziwość podanych stwierdzeń, skorzystaj z wiadomości na temat roli, jaką odgrywa układ pokarmowy w organizmie człowieka i rodzaju trawienia jakie w nim zachodzi. Zastanów się również nad źródłem energii, z której korzysta człowiek, spożywając różnorodne pokarmy. Zwróć uwagę na znaczenie procesu fotosyntezy dla człowieka jako organizmu heterotroficznego.

b)
Glikozydazy to enzymy rozrywające wiązania O-glikozydowe. Przypomnij sobie, w jakich związkach organicznych występują tego typu wiązania. Nazwa enzymów i wiązań podaje istotną informację. Część trawionych przez glikozydazy związków znajdujących się w pokarmach to polimery, które są stopniowo rozkładane w różnych narządach przewodu pokarmowego.

c)
W tym zadaniu zwróć uwagę, jakie naczynie transportuje składniki pokarmowe z układu pokarmowego do wątroby (co jest widoczne na rysunku), czy jest to żyła, czy też tętnica i jaką ma nazwę. Podobnie jest w przypadku naczynia odchodzącego od wątroby. Aby wskazać naczynie, w którym jest wyższe stężenie mocznika, należy zastanowić się, dlaczego mocznik trafia do jednego z naczyń oraz przypomnieć sobie, w jakim narządzie powstaje mocznik.

d)
Wyobraź sobie sytuację przedstawioną na rysunku: transport glukozy do wątroby (po procesie trawienia węglowodanów zawartych w warzywach) oznacza, że w wątrobie pojawia się duża ilość tego cukru. Wątroba, aby utrzymać jego stałe stężenie we krwi, musi zatrzymać część glukozy, a więc konieczne jest przeprowadzenie przez jej komórki pewnego procesu. Jeżeli potrafisz rozróżnić wymienione w zadaniu procesy, to wybierzesz ten właściwy. Przypomnij sobie, który hormon stymuluje zatrzymywanie glukozy w wątrobie.