Biologia - Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 9.
Na schemacie przedstawiono wartości ciśnień parcjalnych (prężności) gazów oddechowych w powietrzu atmosferycznym, w pęcherzykach płucnych oraz we krwi naczyń krwionośnych.
Legenda:
PO2 – ciśnienie parcjalne tlenu
PCO2 – ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla (tlenku węgla(IV))
9.1. (0–2)
Korzystając z danych na schemacie, narysuj wykres słupkowy porównujący ciśnienie parcjalne tlenu i dwutlenku węgla w powietrzu pęcherzykowym oraz we krwi tętnicy płucnej i żyły płucnej.
9.2. (0–1)
Zaznacz na rysunku za pomocą strzałki kierunek przepływu krwi w naczyniu włosowatym.
9.3. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały informacje prawdziwe. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.
Wymiana gazowa pomiędzy powietrzem pęcherzykowym a krwią w naczyniach włosowatych otaczających pęcherzyk płucny zachodzi na drodze (dyfuzji / transportu aktywnego). Ponieważ ciśnienie parcjalne tlenu we krwi doprowadzanej do pęcherzyka płucnego jest (wyższe / niższe) niż w pęcherzyku płucnym, a ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla w tej krwi jest (wyższe / niższe) niż w pęcherzyku płucnym, tlen przenika z pęcherzyka do krwi, natomiast dwutlenek węgla przenika z krwi do pęcherzyka płucnego.
9.4. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego wartości ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi tętnicy płucnej są niższe niż wartości ciśnienia parcjalnego we krwi żyły płucnej. W odpowiedzi uwzględnij wymianę tego gazu zachodzącą w płucach oraz w tkankach organizmu.
Rozwiązanie
9.1. (0–2)
Przykładowe rozwiązania
Schemat punktowania
2 p. – za w całości poprawne wykonanie wykresu, tj:
- poprawne opisanie słupków: powietrze pęcherzykowe/pęcherzyk, krew w tętnicy płucnej/tętnica płucna, krew w żyle płucnej/żyła płucna lub tlen, dwutlenek węgla
- poprawne opisanie jednej osi: ciśnienie parcjalne (gazu oddechowego)/ciśnienie parcjalne (tlenu i dwutlenku węgla)/ciśnienie parcjalne (O2 i CO2) i podanie jednostki [mm Hg]
- poprawne wyskalowanie osi
- poprawne narysowanie słupków wykresu zgodnie z podaną legendą.
1 p. – za częściowo poprawne wykonanie wykresu, tj:
- za poprawne opisanie słupków wykresu oraz poprawne opisanie osi
lub - za poprawne wyskalowanie osi oraz poprawne narysowanie słupków wykresu zgodnie z podaną legendą.
0 p. – za niespełnienie powyższych kryteriów lub za brak wykresu.
9.2. (0–1)
Rozwiązanie
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne zaznaczenie kierunku przepływu krwi w naczyniu włosowatym.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
9.3. (0–1)
Rozwiązanie
Wymiana gazowa pomiędzy powietrzem pęcherzykowym a krwią w naczyniach włosowatych otaczających pęcherzyk płucny zachodzi na drodze (dyfuzji / transportu aktywnego). Ponieważ ciśnienie parcjalne tlenu we krwi doprowadzanej do pęcherzyka płucnego jest (wyższe / niższe) niż w pęcherzyku płucnym, a ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla w tej krwi jest (wyższe / niższe) niż w pęcherzyku płucnym, tlen przenika z pęcherzyka do krwi, natomiast dwutlenek węgla przenika z krwi do pęcherzyka płucnego.
Schemat punktowania
1 p. – za podkreślenie wszystkich trzech poprawnych określeń.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.
9.4. (0–1)
Przykładowe rozwiązanie
W tętnicy płucnej płynie z serca krew odtlenowana, która oddała tlen w tkankach organizmu, dlatego ciśnienie parcjalne tlenu jest niskie, natomiast żyłą płucną płynie krew, która została utlenowana w płucach i dlatego ciśnienie parcjalne tlenu jest wysokie.
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie przyczyn różnic ciśnień parcjalnych tlenu w tętnicy i żyle płucnej z uwzględnieniem odtlenowania krwi w tkankach organizmu i utlenowania krwi w płucach.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
