Biologia - Matura Maj 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 13.
Podwyższenie temperatury krwi dopływającej do ośrodka termoregulacji w podwzgórzu skutkuje uruchomieniem mechanizmów zwiększających utratę ciepła z organizmu człowieka, m.in. przez pogłębienie i przyśpieszenie oddechów oraz zwiększenie pojemności minutowej serca, a więc skróceniem czasu, w którym serce przepompowuje całą objętość krwi znajdującą się w układzie krwionośnym.
Wykaż związek między zwiększoną utratą ciepła z organizmu człowieka przez układ oddechowy
- a zwiększeniem pojemności minutowej serca:
- a pogłębieniem i przyśpieszeniem oddechów:
Rozwiązanie
Schemat punktowania
2 p. – za wykazanie, że utrata ciepła przez układ oddechowy wynika: (1) ze zwiększonego
dostarczania ciepła do płuc przez krew oraz (2) ze zwiększonego oddawania ciepła
z wydychanym powietrzem lub z większą objętością powietrza przepływającego przez
układ oddechowy.
1 p. – za poprawne wykazanie tylko jednego związku.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
1. zwiększenie pojemności minutowej serca:
- zwiększony przepływ krwi przez płuca powoduje, że dostarcza ona więcej ciepła do płuc.
- krew jest nośnikiem ciepła z tkanek organizmu do płuc. Intensywniejsze krążenie przyśpiesza ten transport.
2. pogłębienie i przyspieszenie oddechów:
- z powietrzem wydychanym z płuc jest oddawane więcej ciepła (głównie dzięki parowaniu).
- zwiększona wymiana powietrza w płucach zwiększa odbieranie przez powietrze ciepła z krwi.
- im intensywniejsza wentylacja, tym więcej ciepła jest oddawane przez układ oddechowy.
Uwagi:
Nie uznaje się odpowiedzi nieodnoszących się do utraty ciepła, np. uwzględniających
pobieranie większej ilości zimnego powietrza: „Dzieje się tak, ponieważ wdychamy chłodne
powietrze, które pozwala nam chłodzić organizm od środka”.
Nie uznaje się odpowiedzi nieodnoszących się do układu oddechowego, np. mówiących
o utracie ciepła przez skórę.
