Na rysunku przedstawiono wynik pewnego doświadczenia (prowadzonego w trzech
powtórzeniach) po kilku dniach jego trwania. Pozostałe warunki doświadczenia, nieujawnione
na rysunku, były takie same.
a)
Sformułuj problem badawczy do tego doświadczenia.
b)
Oceń, czy przedstawione doświadczenie zaplanowano zgodnie z metodologią badań biologicznych. Odpowiedź uzasadnij trzema argumentami.
c)
Wyjaśnij, jakie funkcje w doświadczeniu pełnią oliwa i naczynie z wodą bez rośliny.
Rozwiązanie
Przykłady poprawnych odpowiedzi
a)
(0-1)
Wpływ wielkości powierzchni liści na intensywność parowania wody przez roślinę (intensywność transpiracji).
Jak wielkość powierzchni liści wpływa na intensywność parowania wody przez roślinę (na intensywność transpiracji)?
b)
(0-1)
Doświadczenie zostało zaplanowane zgodnie z metodologią badań biologicznych, o czym
świadczą:
obecność próby badawczej i kontrolnej,
zmienny 1 badany czynnik – powierzchnia liści (badanie wpływu pojedynczego czynnika na intensywność transpiracji),
3 powtórzenia przebiegu doświadczenia.
c)
(0-1)
Oliwa zabezpiecza przed parowaniem wody z naczynia, co pozwala na stwierdzenie, że ubytek wody z naczynia, w którym są rośliny, jest tylko skutkiem transpiracji (co czyni wiarygodnymi wyniki doświadczenia / formułowane wnioski).
Naczynie z wodą (na powierzchni której jest oliwa) bez rośliny pełni funkcję próby kontrolnej, bowiem pozwala określić, ile wody wyparowały rośliny (co umożliwia ustalenie wyników i poprawne wnioskowanie).
Wskazówki
a)
Aby sformułować problem badawczy, należy zwrócić uwagę na to, że w zestawach rośliny
różniły się liczbą liści, z powierzchni których paruje woda (widać na rysunku, że ubyło jej
w naczyniach), a rośliny przebywały w takiej samej temperaturze. Na tej podstawie można
wnioskować, że w tym doświadczeniu planowano zbadać wpływ powierzchni liści
na intensywność wyparowywania wody przez roślinę (intensywność transpiracji), a nie – czy
w ogóle zachodzi transpiracja.
b)
Analizując materiał źródłowy (tekst wstępny i rysunek), zwróć uwagę na to, czy zaplanowane
doświadczenie umożliwia prawidłową interpretację wyników i rzetelne wnioskowanie oraz
powtarzalność uzyskanych wyników. Żeby to ustalić, trzeba znać podstawowe zasady
metodologii badań biologicznych – w celu porównania z nimi planu doświadczenia. Należy
zauważyć, że przygotowano zestaw z próbą badawczą i kontrolną, badano wpływ pojedynczego
czynnika zmiennego (powierzchnia / liczba liści), wykonano trzy powtórzenia (minimum). Na tej
podstawie można stwierdzić, czy doświadczenie zostało zaplanowane prawidłowo.
c)
Realizacja polecenia wymaga interpretacji informacji przedstawionych w formie rysunku.
Oglądając rysunek, zwróć uwagę, że oliwa (nierozpuszczalna w wodzie) unosi się
na powierzchni wody, więc zabezpiecza przed jej parowaniem. Na tej podstawie należy
ustalić, czym jest spowodowany ubytek wody z naczynia z rośliną.
Aby wyjaśnić rolę, jaką w doświadczeniu odgrywa naczynie z wodą bez rośliny, należy
zwrócić uwagę na to, że przez porównanie poziomu wody w tym naczyniu z poziomem wody
w naczyniu z rośliną można określić ilość wody wyparowanej przez rośliny. Czyli naczynie
z wodą pełni rolę wzorca, wobec którego porównuje się wyniki doświadczenia.
Do sformułowania pełnej odpowiedzi potrzebna jest znajomość roli próby kontrolnej
w doświadczeniu.
Zgłaszanie uwagi / błędu
Aktywuj BiologHelp+ i uzyskaj pełny dostęp do dodatkowych funkcji serwisu