Biologia - Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 102.

Kategoria: Dziedziczenie Typ: Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Poniższe drzewo rodowe ilustruje dziedziczenie pewnej choroby w danej rodzinie. Choroba ta uwarunkowana jest przez allel recesywny (a) genu położonego w chromosomie X.

a)	Na podstawie analizy drzewa rodowego rodziny państwa Nowaków wypisz genotypy pani Nowak i pana Nowaka.

b)	Zaznacz zdanie, w którym podano nieprawidłową informację o jednym z dzieci państwa Nowaków.

Jan jest chory – odziedziczył allel recesywny po matce.
Kuba jest zdrowy – odziedziczył allel dominujący po matce.
Anna jest nosicielką – odziedziczyła allel dominujący od ojca.
Julia jest chora – odziedziczyła allele recesywne od ojca i od matki.

Wiedząc, że Anna jest heterozygotą pod względem grupy krwi A, zaś Piotr jest heterozygotą pod względem grupy krwi B, oblicz prawdopodobieństwo urodzenia się w ich małżeństwie Bartosza jako zdrowego syna, który ma grupę krwi 0. W tym celu podaj genotypy Anny oraz Piotra, narysuj szachownicę Punnetta i podkreśl w niej genotyp Bartosza.

Genotyp Anny:
Genotyp Piotra:

Szachownica Punnetta:

Rozwiązanie

(0-1)

Genotyp pana Nowaka: X^aY
Genotyp pani Nowak: X^AX^a

(0-1)
C

(0-2)

Genotyp Anny: X^AX^a I^Ai⁰ lub w zapisie: X^AX^a I^Ai
Genotyp Piotra: X^AY I^Bi⁰ lub w zapisie: X^AY I^Bi

F₁:

Prawdopodobieństwo: 1/16

Wskazówki

Powinieneś wykazać się umiejętnością analizy i odczytywania informacji przedstawionej w postaci tzw. drzewa rodowego (diagramu genetycznego), czyli ustalonej graficznej formy przedstawienia dziedziczenia danej cechy (choroby w danej rodzinie). Pamiętaj o informacji podanej w treści zadania o tym, w jaki sposób dziedziczona jest choroba. Zwróć uwagę na to, że w przypadku, jaki przedstawiono na diagramie, fenotypy dzieci, a zatem ich genotypy, prowadzą do ustalenia genotypów, a zatem i fenotypów, rodziców. Nie zapomnij o sposobie zapisywania cechy sprzężonej z płcią.

Wykorzystaj umiejętność posługiwania się drzewem rodowym, a dokładnie – umiejętność jednoczesnego konfrontowania genotypu danego dziecka z genotypami jego rodziców. Koniecznie połącz analizę (odczytywanie) diagramu ze sposobem dziedziczenia choroby, tj. ze sprzężeniem choroby z płcią (z chromosomem X).

Realizację polecenia rozpocznij od analizy tej części drzewa rodowego, która dotyczy Anny, Piotra oraz ich dwojga dzieci, nie zapominając o sposobie dziedziczenia choroby. Następnie zwróć szczególną uwagę na prawidłowe rozpisanie genotypów rodziców (Anny oraz Piotra). Kolejnym krokiem powinno być rozrysowanie szachownicy (kwadratu) Punnetta, zaznaczenie na niej płci rodziców i wpisanie w odpowiednie pola (rubryki) genotypów gamet wytwarzanych przez oboje rodziców. Teraz wpisz w wewnętrzne pola szachownicy możliwe genotypy, powstające z połączenia się tych gamet, czyli możliwe genotypy dzieci, po czym odszukaj i podkreśl wśród nich ten, który jest genotypem wskazanego w poleceniu dziecka (Bartosza). Koniecznie zwróć uwagę na to, że genotyp ten uwzględnia jednocześnie 3 cechy fenotypowe dziecka: płeć, brak choroby sprzężonej z płcią oraz grupę krwi. Na końcu, korzystając z wypełnionej szachownicy, oblicz (ustal) prawdopodobieństwo urodzenia się dziecka o takim właśnie fenotypie.