1. Strona główna
  2. Zadania maturalne z biologii
  3. Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015)

Biologia - Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 123.

Kategoria: Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Typ: Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Cechy charakterystyczne dla budowy współczesnego człowieka pojawiały się stopniowo u naszych przodków przez miliony lat. Wydaje się, że wiele z tych cech sprzyjało umacnianiu się dwóch najistotniejszych tendencji w naszej ewolucji: utrzymania pionowej postawy i stosowania narzędzi. Niektórzy naukowcy uważają, że nasi przodkowie przyjęli dwunożną postawę, gdy z powodu zmian klimatycznych zostali zmuszeni do życia na sawannie.

Wybrane cechy budowy człowieka:

  1. duży mózg,
  2. krótka i szeroka miednica,
  3. zredukowane owłosienie,
  4. bródka,
  5. długi, przeciwstawny kciuk,
  6. przesunięty ku przodowi otwór dla rdzenia kręgowego w czaszce.
Na podstawie: F. de Waal, G. Stix, Dlaczego jesteśmy wyjątkowi, „Świat Nauki”, 2014 nr 10, s. 45.
a)Spośród wymienionych cech wybierz dwie takie, które mają bezpośredni związek z utrzymaniem pionowej postawy ciała i dwie takie, które wiążą się ze stosowaniem narzędzi przez przedstawicieli rodzaju Homo. Wpisz ich oznaczenia cyfrowe w odpowiednie miejsca tabeli.
Oznaczenia cyfrowe cech związanych z:
pionową postawą stosowaniem narzędzi
   
b)Podając dwa argumenty, uzasadnij, że pionowa postawa hominidów żyjących na sawannie miała pewne zalety w porównaniu z sytuacją zwierząt czworonożnych.

Rozwiązanie

a)
(0-1)
Oznaczenia cyfrowe cech związanych z:
pionową postawą stosowaniem narzędzi
2, 6 1, 5

b)
(0-1)

Przykłady poprawnych odpowiedzi

Pionowa postawa:

  • ułatwiała daleką obserwację na otwartym terenie (wśród traw) i wypatrywanie wrogów (zwierzyny / sępów krążących nad padliną i wskazujących tym samym jej położenie),
  • spowodowała uwolnienie rąk podczas chodzenia (biegania), dzięki czemu człowiek mógł konstruować narzędzia (broń) i posługiwać się nimi (sięgać po wyżej znajdujące się owoce i nasiona),
  • chroniła przed przegrzaniem na otwartym terenie, ponieważ mniejsza powierzchnia ciała była wystawiona na działanie promieni słonecznych.

Wskazówki

a)
Wybierając spośród podanych cech budowy człowieka te, które bezpośrednio związane są ze zdolnością do utrzymania pionowej postawy, łatwo wyeliminujesz bródkę, kciuk i owłosienie. Zwróć uwagę na przesunięty ku przodowi otwór dla rdzenia kręgowego w czaszce, umożliwiający podparcie głowy przez kręgosłup, krótką i szeroką miednicę, która musi utrzymać duży ciężar ciała oraz duży mózg i zadecyduj, które z tych cech mają bezpośredni związek z utrzymaniem pionowej pozycji ciała. Aby posługiwać się narzędziami, trzeba pomyśleć, jak je wykonać i użyć, do czego przydaje się duży mózg i chwytne dłonie.

b)
Odpowiedź wymaga przypomnienia sobie, jak wygląda sawanna i na jakie niebezpieczeństwa narażone były (są) organizmy na otwartym terenie oraz jakie mają potrzeby. Pomyśl, jakie cechy budowy, związane np. z obroną i zdobywaniem pokarmu, ułatwiają im przeżycie w takich warunkach.