Biologia - Matura Marzec 2021, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 5.
W tabeli przedstawiono wyniki badania dotyczącego zagęszczenia i wielkości aparatów szparkowych występujących na liściach trzech gatunków roślin.
| Gatunek rośliny | Aparaty szparkowe | ||
| liczba [na 1 cm2] |
wymiary [μm] | odległość między aparatami [mm] | |
| kukurydza zwyczajna | 7 000 | 19 × 5 | 0,14 |
| pomidor | 13 000 | 13 × 6 | 0,10 |
| pszenica | 1 000–2 000 | 38 × 7 | 0,30 |
5.1. (0–1)
Które zdanie, na podstawie przedstawionych wyników badań, stanowi prawidłowo sformułowany wniosek? Zaznacz właściwą odpowiedź spośród podanych.
- Najmniejsze aparaty szparkowe występują w liściach kukurydzy zwyczajnej.
- Największa odległość między aparatami szparkowymi występuje u pszenicy.
- Na liściach pomidora występuje znacznie większe zagęszczenie aparatów szparkowych niż na liściach pszenicy i kukurydzy.
- Liczba aparatów, ich wielkość oraz odległość między nimi zależą od gatunku badanej rośliny.
5.2. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały one informacje prawdziwe. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie.
Zmiany potencjału wody w komórkach szparkowych są bezpośrednią przyczyną otwierania i zamykania aparatu szparkowego. Aktywny transport jonów K+ do komórek szparkowych powoduje (wzrost / spadek) potencjału wody w tych komórkach. Wówczas komórki szparkowe (pobierają / tracą) wodę i w efekcie następuje wzrost ich turgoru. W tej sytuacji szparka (otwiera się / zamyka się).
5.3. (0–1)
Wykaż, że lokalizacja aparatów szparkowych głównie po spodniej stronie liścia jest adaptacją roślin do lądowego trybu życia.
Rozwiązanie
5.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – odpowiedź poprawna.
0 pkt – odpowiedź niepoprawna albo brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
D
5.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – odpowiedź poprawna.
0 pkt – odpowiedź niepoprawna lub niepełna albo brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
Zmiany potencjału wody w komórkach szparkowych są bezpośrednią przyczyną otwierania i zamykania aparatu szparkowego. Aktywny transport jonów K+ do komórek szparkowych powoduje (wzrost / spadek) potencjału wody w tych komórkach. Wówczas komórki szparkowe (pobierają / tracą) wodę i w efekcie następuje wzrost ich turgoru. W tej sytuacji szparka (otwiera się / zamyka się).
5.3. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawną odpowiedź, odnoszącą się do zmniejszonej utraty wody w wyniku
transpiracji (parowania z powierzchni liści).
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązanie
- Spodnia strona liścia jest zacieniona, więc przez aparaty szparkowe wolniej paruje woda.
- Zapobiega to nadmiernej utracie wody przez szparki w wyniku transpiracji.
Uwaga:
Uznaje się odpowiedzi odnoszące się do przeprowadzania wymiany gazowej przez dłuższy
okres czasu dzięki otwarciu aparatów po zacienionej stronie liścia, np. „Dzięki temu aparaty
szparkowe mogą być dłużej otwarte w słoneczne dni i prowadzić wymianę gazową, ponieważ
promienie słoneczne nie docierają do spodniej strony liścia i komórki nie tracą turgoru”.
