Biologia - Matura Maj 2021, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 15.
W organizmie człowieka kości chronią ważne narządy wewnętrzne, umożliwiają ruch i pełnią funkcję podporową. U noworodków występuje ok. 270 kości, ale u osób dorosłych jest ich już tylko 206. Najdłuższą kością w ciele człowieka jest kość udowa. Z kolei najmniejsze kości to kosteczki słuchowe, a wśród nich najmniejszą jest strzemiączko. Są to jedyne kości, które nie zmieniają swojego rozmiaru przez całe życie człowieka.
15.1. (0–1)
Określ funkcję strzemiączka i podaj nazwy pozostałych kosteczek słuchowych.
Funkcja strzemiączka:
Nazwy pozostałych kosteczek słuchowych:
15.2. (0–1)
Określ przyczynę różnicy w liczbie kości między noworodkiem a osobą dorosłą.
15.3. (0–1)
Podaj jedną funkcję kości długich człowieka, inną niż wymienione w tekście.
15.4. (0–1)
Dokończ zdanie. Zaznacz właściwą odpowiedź spośród podanych.
Występowanie tkanki kostnej jest charakterystyczne dla wszystkich
- skorupiaków.
- głowonogów.
- strunowców.
- kręgowców.
Rozwiązanie
15.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne określenie funkcji strzemiączka, polegającej na przenoszeniu drgań
lub wzmocnieniu drgań, oraz za prawidłowe podanie nazwy dwóch pozostałych
kosteczek słuchowych.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
Funkcja strzemiączka:
- umożliwia transfer drgań z kowadełka do ucha wewnętrznego.
- przekazuje drgania.
- przenosi falę mechaniczną z pozostałych kosteczek słuchowych na endolimfę.
- zwiększa amplitudę drgań przenoszonych z błony bębenkowej.
- wzmacnia drgania.
Nazwy pozostałych kosteczek słuchowych: młoteczek i kowadełko.
Uwaga:
Uznaje się nazwy łacińskie młoteczka i kowadełka: malleus i incus.
15.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne określenie przyczyny różnicy w liczbie kości, odnoszące się do zrastania
się ze sobą kości w czasie rozwoju człowieka.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Ponieważ u dziecka kości zrastają się ze sobą, np. kości czaszki, to zmniejsza się liczba kości.
- W czasie rozwoju osobniczego niektóre mniejsze kości łączą się ze sobą w jedną kość, dlatego liczba kości u dorosłego jest mniejsza niż u dziecka.
- Kości zlewają się ze sobą w czasie rozwoju.
15.3. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne podanie jednej funkcji kości długich z wyłączeniem funkcji
lokomotorycznej i podporowej.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- funkcja krwiotwórcza
- magazyn jonów wapnia
- magazyn fosforu
- magazyn soli mineralnych
- magazyn tłuszczu
Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się do budowy kości zamiast do ich funkcji, np. „Kości
zawierają szpik kostny”.
15.4. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za zaznaczenie właściwego dokończenia zdania.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
D
