Biologia - Matura Maj 2023, Poziom rozszerzony (Formuła 2023) - Zadanie 15.
Psy rasy labrador retriever mogą mieć sierść czarną, brązową lub żółtą. Za barwę sierści psów tej rasy odpowiadają dwa niezależnie dziedziczone geny. Każdy z tych genów ma dwa allele.
- Allele pierwszego genu warunkują powstanie pigmentu – allel dominujący E warunkuje jego wytworzenie i powstanie ciemnej sierści, natomiast recesywny allel e w układzie homozygotycznym uniemożliwia wytworzenie pigmentu i sierść pozostaje jasna – żółta.
- Allele drugiego genu są odpowiedzialne za kolor ciemnej sierści – dominujący allel B odpowiada za wytworzenie czarnego barwnika, natomiast recesywny allel b – za barwnik brązowy.
Psy o sierści żółtej mogą mieć różny kolor nosa – może on być ciemny, jeżeli w ich genotypie występuje przynajmniej jeden allel B, albo jasny – gdy nie mają tego allelu.
Skrzyżowano żółtą samicę i brązowego samca mających już szczenięta: czarne, brązowe i żółte.
Zapisz krzyżówkę genetyczną i na jej podstawie podaj oczekiwany stosunek fenotypowy szczeniąt czarnych, brązowych i żółtych w potomstwie opisanej pary psów oraz określ prawdopodobieństwo, że żółte szczenię będzie miało ciemny nos.
Krzyżówka genetyczna:
Oczekiwany stosunek fenotypowy:
Prawdopodobieństwo, że żółte szczenię będzie miało ciemny nos:
Rozwiązanie
Zasady oceniania
3 pkt – za poprawne
- zapisanie krzyżówki genetycznej ORAZ
- podanie oczekiwanego stosunku fenotypowego ORAZ
- określenie prawdopodobieństwa.
2 pkt – za poprawne
- zapisanie krzyżówki genetycznej ORAZ
- podanie oczekiwanego stosunku fenotypowego ALBO określenie prawdopodobieństwa.
1 pkt – za poprawne zapisanie krzyżówki genetycznej.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
Krzyżówka genetyczna:
Oczekiwany stosunek fenotypowy:
- 1 : 1 : 2
- 25% : 25% : 50%
- czarne : żółte : brązowe = 1 : 2 : 1
Prawdopodobieństwo, że żółte szczenię będzie miało ciemny nos: 50% / 0,5 / ½
Uwaga:
Uznaje się odpowiedzi z następującymi określeniami kolorów sierści: żółta = jasna =
biszkoptowa oraz brązowa = czekoladowa.
