Chemia - Matura Maj 2024, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 8.
Produktem reakcji stałego chlorku sodu ze stężonym kwasem siarkowym(VI) jest chlorowodór. Ten związek chemiczny rozpuszcza się m.in. w wodzie i w benzenie. W przeciwieństwie do wodnego roztworu chlorowodoru, roztwór chlorowodoru w benzenie nie przewodzi prądu elektrycznego.
8.1. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i zaznacz jedną odpowiedź spośród podanych w każdym nawiasie.
Cząsteczka chlorowodoru jest (niepolarna / polarna), ponieważ wiążąca para elektronowa jest (silniej przyciągana przez atom chloru / silniej przyciągana przez atom wodoru / z jednakową siłą przyciągana przez oba atomy). Stężony kwas siarkowy(VI) wypiera chlorowodór z chlorków, ponieważ chlorowodór jest (lotny / nietrwały).
8.2. (0–1)
Uzupełnij tabelę. Wpisz we właściwe pola nazwy rozpuszczalników (woda, benzen), dla których podano wartości rozpuszczalności chlorowodoru w temperaturze 20 °C.
| Rozpuszczalność, g HCl w 1 dm3 rozpuszczalnika | 13,7 g chlorowodoru w 1 dm3 rozpuszczalnika | 721 g chlorowodoru w 1 dm3 rozpuszczalnika |
|---|---|---|
| Nazwa rozpuszczalnika |
8.3. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego wodny roztwór chlorowodoru przewodzi prąd elektryczny, a roztwór chlorowodoru w benzenie nie przewodzi prądu. Porównaj budowę rozpuszczalników i konsekwencje ich oddziaływań z substancją rozpuszczoną.
Rozwiązanie
8.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – poprawne uzupełnienie dwóch zdań.
0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
Cząsteczka chlorowodoru jest (niepolarna / polarna), ponieważ wiążąca para elektronowa
jest (silniej przyciągana przez atom chloru / silniej przyciągana przez atom wodoru /
z jednakową siłą przyciągana przez oba atomy). Stężony kwas siarkowy(VI) wypiera
chlorowodór z chlorków, ponieważ chlorowodór jest (lotny / nietrwały).
8.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – poprawne uzupełnienie tabeli.
0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
| Rozpuszczalność, g HCl w 1 dm3 rozpuszczalnika | 13,7 g chlorowodoru w 1 dm3 rozpuszczalnika | 721 g chlorowodoru w 1 dm3 rozpuszczalnika |
|---|---|---|
| Nazwa rozpuszczalnika | benzen | woda |
8.3. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – poprawne wyjaśnienie uwzględniające porównanie właściwości obu
rozpuszczalników pod kątem ich oddziaływania z substancją rozpuszczoną.
0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
W wodzie – rozpuszczalniku polarnym – chlorowodór, którego cząsteczki są polarne ulega
dysocjacji. Chlorowodór rozpuszczony w benzenie nie ulega dysocjacji (albo ulega dysocjacji
w niewielkim stopniu), ponieważ cząsteczki benzenu są niepolarne.
