1. Strona główna
  2. Matura i studia

"Stara" matura z biologii 2017 poziom rozszerzony - proponowane odpowiedzi

Po opracowaniu odpowiedzi dla nowej formuły, czas na starą :) Poniżej znajdziecie moje propozycje oraz załączony arkusz maturalny.

Zadanie 1 (2 pkt)

  1. Ściana komórkowa roślin chroni komórkę przed uszkodzeniami mechanicznymi oraz nadaje jej kształt. Funkcje te wymagają użycia do jej budowy wytrzymałego materiału jakim jest celuloza budująca włóknisty, odporny na zniekształcenia i uszkodzenia mechaniczne szkielet ściany komórkowej.
  2. brunatnice skorupiaki podstawczaki orzęski bakterie Gram-ujemne

Zadanie 2 (2 pkt)

  1. Opis powyższy dotyczy komórek zwierzęcych, ponieważ w przeciwieństwie do roślinnych nie posiadają one ściany komórkowej, która chroniła by je przed pęknięciem w wyniku osmotycznego napływu wody po umieszczeniu ich w środowisku hipotonicznym w stosunku do ich soku komórkowego.
  2. Umieszczenie komórki roślinnej w roztworze hipertonicznym spowoduje osmotyczny odpływ wody z jej cytoplazmy, utratę turgoru i w efekcie powstanie zjawiska plazmolizy.

Zadanie 3 (1 pkt)

Otoczka jądrowa zanika w fazie M cyklu komórkowego, ponieważ w fazie tej następuje podział mitotyczny komórki.

Zadanie 4 (2 pkt)

  1. Cykl mocznikowy jest przykładem anabolizmu, ponieważ zużywana jest w tym procesie energia pochodząca z ATP (reakcja endoergiczna) / ponieważ ze związków prostych (CO2 i NH3) syntetyzowany jest związek złożony w postaci mocznika.
  2. Synteza mocznika umożliwia bezpieczne i bez znacznej utraty wody wydalenie toksycznego produktu przemiany materii jakim jest amoniak.

Zadanie 5 (2 pkt)

  1. Efektor, którego działanie zilustrowano na schemacie, ma charakter inhibitora, ponieważ jego przyłączenie do centrum allosterycznego enzymu powoduje zmianę kształtu centrum aktywnego enzymu, tak iż nie pasuje już do substratu i co za tym idzie enzym ten traci aktywność katalityczną.
  2. Nadmiar produktu końcowego w opisanym przypadku spowoduje zablokowanie pierwszego etapu reakcji, a co za tym idzie nie powstanie substrat konieczny dla zajścia kolejnych dwóch etapów szlaku przemian. W efekcie wszystkie 3 reakcje w opisanym łańcuchu przemian zostaną zahamowane.

Zadanie 6 (3 pkt)

  1. 1. Faza karboksylacji (karboksylacja)
    2. Faza redukcji (redukcja)
    3. Faza regeneracji (regeneracja)
    Lokalizacja tego cyklu w chloroplaście: stroma chloroplastu
  2. W ciemności zachodzi pierwszy etap fazy ciemnej fotosyntezy, polegający na karboksylacji RuBP do PGA - jest to etap nie wymagający energii. Pozostałe reakcje fazy ciemnej wymagają dostarczenia siły asymilacyjnej (ATP i NADPH + H+) powstałej w fazie zależnej od światła. Brak światła powoduje niedobór siły asymilacyjnej, a co za tym idzie zahamowanie zużywania PGA oraz regeneracji RuBP, co skutkuje spadkiem stężenia RuBP i wzrostem stężenia PGA, które utrzymuje się na wysokim poziomie.

Zadanie 7 (2 pkt)

  1. A. 2; B. 3; C. 4
  2. D

Zadanie 8 (2 pkt)

    • Wpływ substancji zawartych w kłączach perzu na kiełkowanie nasion grochu jadalnego.
    • Czy substancje zawarte w kłączach perzu wpływają na kiełkowanie grochu jadalnego?
  2. Substancje zawarte w kłączach perzu zmniejszają szybkość kiełkowania (energię kiełkowania) nasion grochu jadalnego, jednak nie wpływają znacząco na całkowitą liczbę (procent) wykiełkowanych nasion (siłę kiełkowania).

Zadanie 9 (3 pkt)

  1. Dla bakterii: proces ten stanowi źródło energii dla bakterii
    Dla roślin: proces ten wzbogaca glebę w związki azotu przyswajalne dla roślin, co poprawia odżywienie azotowe roślin
  2. I poziom troficzny / producenci

Zadanie 10 (2 pkt)

A. 4; B. 5; C. 2; D. 1

Zadanie 11 (2 pkt)

  1. 1. Temperatura otoczenia
    2. Wilgotność powietrza lub
    3. Nasłonecznienie
  2. Najmniejszy turgor liście badanych roślin miały w godzinach 12:00-16:00, ponieważ w tych godzinach przewaga ilości wyparowanej wody nad ilością wody pobranej była największa i wynosiła 7 g.

Zadanie 12 (1 pkt)

  1. F
  2. P
  3. P

Zadanie 13 (2 pkt)

  1. W rozwoju turkucia podjadka następuje przeobrażenie niezupełne, ponieważ larwy różnią się od osobnika dorosłego tylko pewnymi cechami budowy jak brak zredukowanych skrzydeł oraz wielkością. Nie występuje też stadium poczwarki.
  2. Pierwsza para odnóży krocznych tego owada jest masywnie zbudowana, przypominając kształtem łopaty co wiąże się z podziemnym trybem życia tego owada. Odnóża te służą bowiem do rozgarniania ziemi w trakcie kopania podziemnych korytarzy.

Zadanie 14 (2 pkt)

  1. Potomstwo tasiemca uzbrojonego: potomstwo powstałe w wyniku samozapłodnienia będzie zróżnicowane genetycznie, ponieważ w procesie powstania gamet zachodzi podział mejotyczny, co wiąże się ze zróżnicowaniem genetycznym gamet.

  2. Potomstwo paproci narecznicy samczej: potomstwo powstałe w wyniku samozapłodnienia nie będzie zróżnicowane genetycznie, ponieważ gamety powstają w obrębie haploidalnego gametofitu w wyniku mitozy (nie zachodzi mejoza), zatem wszystkie gamety są identyczne genetycznie.

Zadanie 15 (1 pkt)

Tarczyca wydziela hormon zwany tyroksyną (wydziela też trójjodotyroninę), który powoduje wzrost poziomu przemiany materii, wzrost temperatury ciała oraz zużycia tlenu. Jego zwiększone wydzielanie przez tarczycę może zatem odwrócić zmiany, które zaszły przy zapadaniu w sen zimowy i wybudzić zwierzę (przerwać sen zimowy organizmu).

Zadanie 16 (3 pkt)

  1. 1. F
    2. P
    3. P
  2. 1. Gruczoły śluzowe: liczne gruczoły śluzowe zapewniają stałą wilgotność skóry, która potrzebna jest do efektywnego przenikania (dyfuzji) gazów oddechowych przez skórę.
    2. Naczynia krwionośne: dzięki licznym naczyniom krwionośnym skóra płazów posiada sprawny przepływ krwi potrzebny do efektywnego odbierania przenikającego z otoczenia tlenu oraz oddawania dwutlenku węgla.

Zadanie 17 (1 pkt)

  • Wpływ fotoperiodu składającego z 12 godzin światła i 12 godzin ciemności na aktywność ruchową karaczana amerykańskiego.

  • Czy karaczan amerykański należy do zwierząt nocnych (czy dziennych)?

Zadanie 18 (1 pkt)

Nazwa choroby: osteoporoza
Skutek: złamania (patologiczne) kości

Zadanie 19 (2 pkt)

  1. A. Tkanka chrzęstna (szklista)
    B. Tkanka kostna
  2. 1. F
    2. F
    3. P

Zadanie 20 (2 pkt)

  1. Wydzielanie pepsyny w postaci pepsynogenu ma znaczenie ochronne dla żołądka, ponieważ pepsynogen stanowi postać nieczynną enzymu, aktywowaną dopiero po przejściu bariery ochronnej w postaci śluzu, w świetle żołądka przez kwas solny. Zapobiega to strawieniu ścianek żołądka (gruczołów wydzielniczych) przez czynny enzym.
  2. Pepsynogen aktywowany jest w żołądku do pepsyny poprzez autokatalityczne odcięcie peptydu blokującego centrum aktywne enzymu, które zachodzi w niskim pH (wynikającym z obecności kwasu solnego).

Zadanie 21 (3 pkt)

  1. 1. F
    2. P
    3. P
  2.  
Naczynie Nazwa naczynia krwionośnego Rodzaj płynącej w naczyniu krwi (odtlenowana / utlenowana)
A. Pień płucny odtlenowana
B. Aorta utlenowana
C. Żyła płucna utlenowana

c) Zastawki półksiężycowate zapobiegają cofaniu się krwi z naczyń tętniczych (pnia płucnego i aorty) do komór.

Zadanie 22 (1 pkt)

Etapy Kolejność
Komórki plazmatyczne produkują przeciwciała, tworzące kompleksy z antygenami na powierzchni patogenu. 4
Limfocyty T rozpoznają kompleksy antygenów patogenu prezentowane na powierzchni makrofagów i wydzielają cytokiny. 2
Makrofagi fagocytują patogen, a następnie prezentują na swej powierzchni jego antygeny. 1
Cytokiny i antygeny aktywują kompetentne limfocyty B, które powiększają się i dzielą mitotycznie, w wyniku czego tworzą komórki plazmatyczne i komórki pamięci. 3
Komórki pamięci utrzymują się w organizmie po pierwotnym kontakcie z antygenem i sprawiają, że wtórna odpowiedź immunologiczna na ten sam antygen jest szybsza i silniejsza. 5

Zadanie 23 (1 pkt)

tarczyca     jajniki     kora nadnerczy     trzustka

Zadanie 24 (2 pkt)

  1. przysadka mózgowa
  2. ADH wydzielany jest w odpowiedzi na wzrost osmolalności osocza. Hormon ten działa na cewki zbiorcze kanalików nerkowych powodując (wzrost ich przepuszczalności dla wody i) zatrzymanie wody w organizmie (spadek wydalania wody z moczem). Zatrzymanie wody w organizmie powoduje spadek stężenia substancji osmotycznie czynnych rozpuszczonych w osoczu i spadek osmolalności osocza do normy.
    lub
    ADH działając na nerki zwiększa resorpcję zwrotną wody, co powoduje zatrzymanie wody w organizmie i rozcieńczenie substancji osmotycznie czynnych osocza - spadek osmolalności osocza. Wydzielanie ADH zależne jest od osmolalności osocza i wzrasta przy jej wzroście. Umożliwia to utrzymanie stałych wartości osmolalności osocza.

Zadanie 25 (2 pkt)

  1. Odp. 2. CCC GGA GAT TTA
  2. Wartość temperatury denaturacji cząsteczki DNA jest zależna od jej składu nukleotydowego, ponieważ wynika ona z energii potrzebnej do rozerwania wiązań wodorowych łączących zasady azotowe. Biorąc pod uwagę, że guanina łączy się komplementarnie z cytozyną trzema wiązaniami wodorowymi, zaś adenina z tyminą tylko dwoma, większa zawartość nukleotydów guaninowych i cytozynowych warunkuje większą liczbę wiązań wodorowych łączących obie nici DNA. Większa liczba wiązań wodorowych przekłada się natomiast na większą siłę wiązania obu nici, a co za tym idzie wyższą temperaturę denaturacji DNA.

Zadanie 26 (2 pkt)

  1. adenina - 35%, cytozyna - 15%, guanina - 20%, tymina - 30%
  2. adenina - 30%, cytozyna - 20%, guanina - 15%, uracyl - 35%

Zadanie 27 (2 pkt)

  1. Genotyp buhaja: Bb
    Możliwe genotypy krów: 1. bb; 2. Bb; 3. Bb, BB
  2. Myślę, że krzyżówki nie muszę rozrysowywać :)
    Stosunek liczbowy genotypów potomstwa: 1:2:1
    Stosunek liczbowy fenotypów potomstwa: 3:1

Zadanie 28 (1 pkt)

Na dystrofię mięśniową Duchenne’a zapadają prawie wyłącznie chłopcy, ponieważ jest to choroba recesywna sprzężona z płcią. Gen odpowiedzialny za wywołanie choroby położony jest na chromosomie X. Chorzy chłopcy (oraz chore dziewczynki z zespołem Turnera) posiadają tylko jeden chromosom X, są zatem hemizygotami pod względem wadliwego genu (mają tylko jeden allel genu, który jest wadliwy). Chromosom ten zawsze pochodzi od matki (ojciec przekazuje synom tylko chromosom Y), zatem musi być ona nosicielką wadliwego genu (lub chora), aby mieć chore potomstwo. Chromosom X ojca przekazany zostaje tylko córkom, zatem ojciec chorego chłopca może być zdrowy (lub chory).

Zadanie 29 (1 pkt)

Etapy procesu Kolejność
Gen kodujący prowitaminę A wstawiono do plazmidu bakterii. 3
Plazmid przecięto enzymami restrykcyjnymi. 2
Z komórki bakterii Agrobacterium tumefaciens wyizolowano plazmid. 1
Wyhodowano kukurydzę, która syntetyzuje prowitaminę A. 6
Zmodyfikowany plazmid wprowadzono do komórki bakterii. 4
Zainfekowano tkanki kukurydzy transgenicznymi bakteriami. 5

Zadanie 30 (1 pkt)

mtDNA, w przeciwieństwie do DNA jądrowego, nie może być wykorzystywany do ustalania ojcostwa, ponieważ cały mtDNA potomstwa pochodzi od matki. mtDNA ojca przekazany w trakcie zapłodnienia ulega degeneracji, zatem mtDNA ojca i jego potomstwa zawsze będą różne (nie będzie możliwe wykrycie mtDNA ojca u jego potomstwa).

Zadanie 31 (2 pkt)

  1. Grupą parafiletyczną jest grupa III, ponieważ obejmuje tylko część potomków (4 i 5) ostatniego wspólnego przodka dla gatunków 4, 5 i 6.
  2. 1. F
    2. F
    3. P

Zadanie 32 (1 pkt)

Zwierzęta stałocieplne posiadające większe rozmiary ciała charakteryzują się mniejszym stosunkiem powierzchni ciała do objętości, a co za tym idzie trudniej tracą wytworzone ciepło. Jest to cecha korzystna w klimatach chłodnych, gdzie duży stosunek powierzchni do objętości (jak u małych zwierząt) prowadziłby znacznych strat ciepła i wychłodzenia organizmu (mniejsza masa ciała nie byłaby w stanie wygenerować takich ilości ciepła, aby pokryć straty przez stosunkowo dużą powierzchnię ciała).

Zadanie 33 (2 pkt)

  1. Kończyny kręgowców lądowych oraz płetwy ryb mięśniopłetwych są narządami homologicznymi, ponieważ rozwój płetw i kończyn kręgowców kontrolowany jest przez te same geny, co świadczy o ich wspólnym pochodzeniu.
  2. Bliżej spokrewnione z kręgowcami lądowymi są ryby mięśniopłetwe, ponieważ ich płetwy są umięśnione oraz ich osadzenie wykazuje podobieństwo do szkieletu kończyny kręgowców (posiadają szkielet wykazujący podobieństwo do szkieletu kończyny kręgowców).
Załączniki: 
PDF icon Biologia stara formuła maj 2017 poziom rozszerzony - arkusz maturalny.pdf