1. Strona główna
  2. Zadania maturalne z biologii
  3. Arkusz pokazowy CKE Marzec 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2023)

Biologia - Arkusz pokazowy CKE Marzec 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2023) - Zadanie 12.

Kategoria: Układ pokarmowy i żywienie Choroby człowieka Typ: Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień

Krzywica to choroba skutkująca zmianami w układzie kostnym, których przyczyną są zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej. W Wielkiej Brytanii w ciągu dwóch ostatnich dekad podwoiła się liczba dzieci hospitalizowanych z powodu krzywicy. Przyczyn zaczęto szukać w rozpowszechnianiu się niezdrowych nawyków żywieniowych, a także w mniejszej ilości czasu, jaką spędzają małe dzieci na świeżym powietrzu. Tymczasem klimatolodzy twierdzą, że może stać za tym obserwowany w Wielkiej Brytanii wyraźny wzrost zachmurzenia w ciepłej połowie roku.

Na podstawie: M. Goldacre i inni, Hospitalisation for children with rickets in England: a historical perspective, „Lancet” 383, 2014; www.oil.org.pl; ncez.pzh.gov.pl

12.1. (0–1)

Wykaż, że wzrost zachmurzenia w Wielkiej Brytanii może być przyczyną zwiększonej zachorowalności dzieci na krzywicę.

12.2. (0–2)

Podaj dwa przykłady nawyków żywieniowych będących czynnikami ryzyka krzywicy u dzieci.

Rozwiązanie

12.1. (0–1)

Zasady oceniania
1 pkt – za poprawną odpowiedź, uwzględniającą ograniczenie skórnej syntezy prowitaminy D witaminy D.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązania

  • Wzrost zachmurzenia sprawia, że mniej promieniowania słonecznego dociera do skóry człowieka. W konsekwencji zmniejszona jest skórna synteza prowitaminy D witaminy D3 (ew. prewitaminy D3).
  • Ograniczona ekspozycja na światło słoneczne w zakresie promieniowania UVB uniemożliwia wytworzenie w skórze człowieka dostatecznej ilości witaminy D.
  • Niewystarczająca ilość światła słonecznego powoduje, że ograniczeniu ulega skórna synteza prowitaminy D witaminy D3 (ew. prewitaminy D3).

Uwagi od BiologHelp:
Powyżej poprawiłem błąd występujący w oryginalnym kluczu od CKE. Pod wpływem UV (głównie UVB) w skórze to właśnie prowitamina D3 przekształcana jest do prewitaminy D3, która z kolei ulega reakcji izomeryzacji pod wpływem ciepła i przekształca się do witaminy D3. Nie wdając się w szczegóły można zatem powiedzieć, że pod wpływem promieniowania UV w skórze powstaje witamina D3, a jak chcemy być precyzyjni to prewitamina D3. Błędem jednak będzie stwierdzenie, że pod wpływem UV powstaje prowitamina D3, ponieważ jest ona substratem, a nie produktem w tej reakcji. Poniżej przykładowe źródła dostępne online dla tej informacji (podaję również na wypadek potrzeby uzasadnienia swojej odpowiedzi przez ucznia):

12.2. (0–2)

Zasady oceniania
2 pkt – za dwa poprawne przykłady nawyków żywieniowych ograniczających podaż wapnia lub witaminy D.
1 pkt – za jeden poprawny przykład.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.

Przykładowe rozwiązanie

  1. Wyłączenie produktów mlecznych z diety.
  2. Ograniczenie spożywania tłuszczy.