Biologia - Matura Czerwiec 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 10.

Kategoria: Wpływ człowieka na środowisko i jego ochrona Stawonogi Typ: Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Postać dorosła niepylaka apollo odżywia się nektarem roślin łąkowych, a gąsienice żerują na światłożądnym rozchodniku wielkim. W Polsce niepylak apollo występuje tylko wyspowo na terenie Tatr i Pienin, gdzie wyginął na większości stanowisk w XX wieku. Jest to związane przede wszystkim z masowym zalesianiem halizn i nieużytków oraz z zaprzestaniem wypasu owiec, a także z rozwojem przemysłu i infrastruktury rejonów górskich.

Na podstawie: http://apollo.natura2000.pl/Cykl życiowy niepylaka apollo

10.1. (0–1)

Wyjaśnij dlaczego zarastanie (zalesianie) łąk górskich zagraża występowaniu niepylaka apollo.

10.2. (0–1)

Obecnie w Tatrzańskim Parku Narodowym na łąkach górskich znów pasą się owce. Wykaż znaczenie decyzji o wypasaniu owiec na tych łąkach dla stworzenia niepylakowi apollo odpowiednich warunków rozwoju.

10.3. (0–1)

Podaj nazwę stadium rozwojowego owadów, które jest charakterystyczne wyłącznie dla przeobrażenia zupełnego, i określ jego rolę w rozwoju owada.

Rozwiązanie

10.1. (0–1)

Rozwiązanie

  • Zarastanie/zalesianie łąk górskich powoduje wypieranie rozchodnika (wielkiego) z jego stanowisk, co skutkuje brakiem pożywienia dla gąsienic.
  • Zarastanie/zalesianie łąk górskich powoduje wypieranie roślin łąkowych, co skutkuje brakiem nektaru dla imago.
  • Rozchodnik, który jest rośliną będącą pokarmem dla larw wymaga dobrze naświetlonych stanowisk, a te zanikły na skutek zalesiania/zarastania.

Schemat punktowania
1 pkt – za poprawną odpowiedź uwzględniającą zanikanie roślin będących pokarmem dla motyla
0 pkt – za odpowiedź niepełną, która nie uwzględnia któregoś z elementów zależności: „zarastanie łąk górskich – wypieranie rozchodnika/roślin łąkowych – brak pożywienia dla gąsienic/imago” lub odpowiedź niepoprawną, lub brak odpowiedzi

10.2. (0–1)

Rozwiązanie:
Owce zgryzają/zjadają młode sadzonki drzew i krzewów/eliminują drzewa i krzewy zarastające łąki, przez co wstrzymany zostaje proces zarastania łąk (górskich), co skutkuje:

  • rozwojem roślin łąkowych i rozchodnika będących pokarmem niepylaka
  • pojawią się właściwe warunki do rozwoju (i życia) niepylaka (apollo), czyli rośliny łąkowe, których nektarem żywią się postaci dorosłe oraz rozchodnik, którym żywią się larwy niepylaka.

Schemat punktowania:
1 pkt – za poprawną odpowiedź uwzględniającą ograniczenie zarastania łąk górskich i dostępność pokarmu dla niepylaka
0 pkt – za odpowiedź niepełną, np. dotycząca tylko ograniczenia zarastania łąk bez wskazania znaczenia tego zjawiska dla motyla lub odpowiedź niepoprawną, lub brak odpowiedzi

10.3. (0–1)

Rozwiązanie:

  • stadium rozwojowe: poczwarka.
  • W stadium poczwarki/tym stadium zachodzą procesy metaboliczne, w wyniku których kształtują się nowe narządy (z płytek imaginalnych) charakterystyczne dla postaci dojrzałych płciowo/imago.

Schemat punktowania:
1 pkt – za poprawnie podanie stadium rozwojowego i określenie jego roli w rozwoju motyla
0 pkt – za odpowiedź niepełną, np. podanie tylko stadium rozwojowego bez określenia jego roli albo z błędnie określoną rolą, lub odpowiedź niepoprawną lub brak odpowiedzi