Biologia - Matura Czerwiec 2016, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 2.
Lektyny to białka występujące w komórkach różnych organizmów, np. roślin i grzybów.
Wiele lektyn działa toksycznie na komórki i hamuje ich namnażanie. Ich właściwości
są przedmiotem badań w terapii nowotworów. Jedną z najlepiej poznanych toksycznych
lektyn jest rycyna, która ma właściwości enzymatyczne (RNA-glikozydazy) i powoduje
dezaktywację rybosomów.
Wśród lektyn pochodzenia roślinnego są też takie, które wykazuj stosunkowo niską
cytotoksyczność i jednocześnie wysoką aktywność immunostymulującą , np. lektyny uzyskane
z jemioły. Powodują one wzrost liczby i aktywację limfocytów T, aktywację makrofagów,
indukują produkcję cytokin przez limfocyty Th i namnażanie limfocytów B, a ponadto
pobudzaj rozwój grasicy.
Preparaty z jemioły zostały dopuszczone do stosowania terapeutycznego i podaje się je jako
leki wspomagające nie tylko pomocniczo w terapii nowotworów, lecz także nosicielom HIV
oraz chorym na AIDS.
Na podstawie: G. Końska i wsp., Możliwości zastosowania lektyn w diagnostyce i terapii. Cz. II. Zastosowanie terapeutyczne, „Przegląd Lekarski” 2008/65/5.
2.1. (0–1)
Na podstawie tekstu wyjaśnij, dlaczego rycyna będzie silniej działać na komórki nowotworowe niż na zdrowe komórki organizmu.
2.2. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego preparaty z jemioły można wykorzystać w terapii wspomagającej leczenie osób chorych na AIDS. W odpowiedzi uwzględnij skutki działania HIV w organizmie człowieka.
2.3. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdania dotyczące wytwarzania limfocytów Th – wpisz w wyznaczone miejsca właściwe określenia wybrane z wymienionych.
grasica
żółty szpik kostny
czerwony szpik kostny
limfocyty B
limfocyty T
W , z komórek prekursorowych, powstają . Limfocyty te wędrują następnie do , gdzie przekształcają się w odpowiednie rodzaje limfocytów Th i nabywają w ten sposób kompetencji immunologicznych.
Rozwiązanie
2.1. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za prawidłowe wyjaśnienie uwzględniające dezaktywację rybosomów i możliwość
zahamowania syntezy białek ważnych dla podziałów komórkowych szybko dzielących
się komórek nowotworowych.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązanie
Rycyna powoduje dezaktywację rybosomów, a tym samym zahamowanie translacji i syntezy
białek, które są niezbędne podczas podziałów komórek, co jest szczególnie szkodliwe dla
komórek nowotworowych, które się szybko dzielą (w przeciwieństwie do zdrowych komórek)
i mają wysokie tempo metabolizmu / hamuje namnażanie się komórek (nowotworowych).
2.2. (0–1)
Schemat punktowania:
1 p. – za wyjaśnienie uwzględniające spadek odporności w wyniku działania HIV oraz
stymulację odporności przez lektyny z jemioły.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązanie
Wirus HIV upośledza odporność organizmu, atakując komórki układu immunologicznego
zawierające marker CD4, a więc m.in. limfocyty Th, dlatego właściwości
immunostymulujące lektyn z preparatów z jemioły mogą być wykorzystane do podwyższenia
ogólnej odporności organizmu, poprzez, np. zwiększenie:
- aktywności makrofagów
- namnażania się limfocytów B zwalczających patogeny atakujące osłabiony organizm
- produkcji limfocytów T w szpiku kostnym i ich przekształcania się w grasicy.
2.3 (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za prawidłowo wybrane wszystkie trzy określenia uzupełniające oba zdania.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
W czerwonym szpiku kostnym, z komórek prekursorowych, powstają limfocyty T.
Limfocyty te wędrują następnie do grasicy, gdzie przekształcają się w odpowiednie rodzaje
limfocytów Th i nabywają w ten sposób kompetencji immunologicznych.
Komentarz wideo
Film do tego zadania jeszcze nie powstał. Kliknij poniższy przycisk, jeżeli chcesz aby Powtórka z biologii stworzyła komentarz wideo do tego zadania. Kliknięcie zwiększy szansę na powstanie takiego materiału w pierwszej kolejności.
Więcej informacji o komentarzach wideo i ich dostępności Przeglądaj zadania z komentarzami wideo