Biologia - Matura Czerwiec 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 4.
Mchy pokrywają glebę dużymi, zwartymi darniami.
Na zdjęciu przedstawiono fragment pewnej komórki mchu złotowłosa strojnego. Literami
oznaczono:
m – mitochondria, v – wakuole, c – chloroplasty, g – krople tłuszczu zawarte w cytoplazmie.
Przeprowadzono obserwację, której celem było określenie odporności złotowłosa strojnego na niską temperaturę. Wiosną i zimą zmierzono zawartość chlorofilu i aktywność fotosyntetyczną tkanki, której komórkę przedstawiono na powyższym zdjęciu.
Wyniki badania podano w tabeli.
| Pora roku | Temperatura powietrza [°C] | Zawartość chlorofilu [μg/g świeżej masy] |
Aktywność fotosyntetyczna [μmol O2/g świeżej masy] |
|---|---|---|---|
| wiosna | +2 | 2,53 | 125,12 |
| zima | –5 | 2,17 | 115,13 |
4.1. (0–1)
Określ, czy na zdjęciu przedstawiono komórkę dojrzałego sporofitu, czy – gametofitu złotowłosa strojnego. Odpowiedź uzasadnij – podaj jedną, widoczną na zdjęciu, cechę budowy charakterystyczną dla tego pokolenia.
4.2. (0–1)
Wybierz i zaznacz właściwe dokończenie zdania spośród A–B oraz jego poprawne uzasadnienie wybrane spośród 1.–3.
Na podstawie wyników obserwacji można stwierdzić, że złotowłos strojny
| A. | jest odporny na niską temperaturę, | ponieważ | 1. | w temperaturze poniżej 0°C w komórkach ustaje fotosynteza. |
| 2. | zimą gametofit zamiera i nie może zachodzić fotosynteza. | |||
| B. | nie jest odporny na niską temperaturę, | |||
| 3. | zimą fotosynteza zachodzi na poziomie tylko niewiele niższym niż wiosną. |
4.3. (0–2)
Wykaż, że mszaki
- przyczyniają się do ochrony gleby przed erozją spowodowaną wiatrem:
- wpływają na bilans wodny środowiska:
Rozwiązanie
4.1. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za określenie, że jest to komórka gametofitu wraz z prawidłowym uzasadnieniem
uwzględniającym obecność chloroplastów.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
Jest to komórka gametofitu, ponieważ
- zawiera chloroplasty.
- widoczne są grana (z chlorofilem).
Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi wskazujących cechę charakterystyczną dla tego pokolenia, ale
niewidoczną na zdjęciu, np. obecność chlorofilu.
4.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za prawidłowe zaznaczenie dokończenia zdania.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
A 3.
4.3. (0–2)
Schemat punktowania
2 p. – za odpowiedź określającą rolę mszaków w ochronie gleby przed erozją poprzez
tworzenie zwartych darni, oraz rolę mszaków w zmniejszeniu wahań bilansu wodnego,
poprzez ograniczenie parowania wody z gleby lub zdolność magazynowania wody.
1 p. – za odpowiedź określającą rolę mszaków tylko w ochronie gleby przed erozją albo rolę
mszaków tylko w zmniejszaniu wahań bilansu wodnego.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
1.
- Mszaki rosną w zwartych darniach, co chroni glebę przed wywiewaniem cząstek gleby.
- Mszaki rosną w dużych skupieniach, co chroni glebę przed niszczeniem jej struktury.
2.
- Mszaki utrzymują wilgoć w ekosystemie / w glebie / w powietrzu dzięki swej możliwości magazynowania wody.
- Mszaki rosną w dużych skupieniach, dzięki czemu ograniczają parowanie wody z gleby.
- Mszaki ograniczają parowanie wody z gleby poprzez silne pokrycie jej darnią.
- Mszaki, magazynując wodę, zwiększają wilgotność podłoża, a taka gleba jest mniej podatna na działanie wiatru.
