Biologia - Matura Czerwiec 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 5.
Pnącza to rośliny wspinające się na inne rośliny lub podpory. We florze Polski przykładem pnączy jest bluszcz pospolity, który występuje na terenie całego kraju. Ta roślina wytwarza dwa rodzaje korzeni:
- Korzenie rosnące w ziemi, które zaopatrują roślinę w wodę i składniki mineralne.
- Korzenie czepne, wytwarzane na pnących się pędach, zwłaszcza po stronie zwróconej ku podporze. Te korzenie wrastają w szpary kory drzew, nie sięgając jednak ich żywych tkanek, i wytwarzają substancje śluzowe, które po wyschnięciu zapewniają trwałe przytwierdzenie do podpory.
Bluszcz ma błyszczące, ciemnozielone, skórzaste, osadzone na ogonkach liście, pod spodem – jaśniejsze, matowe, z aparatami szparkowymi umieszczonymi tylko po tej stronie. W sprzyjających warunkach bluszcz może kwitnąć i owocować. Obupłciowe kwiaty bluszczu są przedprątne – pręciki dojrzewają i wysypują pyłek przed osiągnięciem dojrzałości przez słupek. Owoce, czarne pestkowce, z 2–5 jednonasiennymi pestkami i żywiczną owocnią dojrzewają w kwietniu – maju następnego roku i są pożywieniem dla wielu ptaków.
http://drzewa.nk4.netmark.pl/atlas/bluszcz/bluszcz_pospolity/bluszcz_pospolity.php
5.1. (0–1)
Określ, w jaki sposób zwierzęta przyczyniają się do rozprzestrzeniania się bluszczu w środowisku.
5.2. (0–1)
Wykaż, odnosząc się do zależności międzygatunkowej, że bluszcz, mimo że nie jest pasożytem, może jednak wywierać niekorzystny wpływ na drzewa, na których rośnie.
5.3. (0–1)
Na podstawie tekstu podaj przykład jednej cechy budowy bluszczu, która wskazuje na przynależność tej rośliny do roślin okrytozalążkowych.
Rozwiązanie
5.1. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za prawidłowe określenie roli zwierząt w rozprzestrzenianiu się bluszczu
w środowisku, uwzględniające przenoszenie nasion bluszczu przez zwierzęta żywiące
się owocami tej rośliny.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Ptaki, które się żywią owocami bluszczu rozprzestrzeniają jego nasiona.
- Ptaki zjadają pestkowce bluszczu i wraz z odchodami usuwają do środowiska nasiona bluszczu.
5.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za odpowiedź odnoszącą się do występowania konkurencji międzygatunkowej
o zasoby środowiska między bluszczem i drzewami, na których rośnie.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Niekorzystny wpływ bluszczu na drzewo stanowiące dla niego podporę ma związek z konkurencją między tymi roślinami o zasoby środowiska.
- Bluszcz i drzewa, na których on rośnie, konkurują ze sobą o wodę / składniki mineralne występujące w glebie.
- Wspinając się na drzewa bluszcz zasłania światło niżej położonym gałęziom drzewa, co powoduje ich obumieranie.
5.3. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawny przykład cechy budowy bluszczu wymienionej w tekście, wskazującej
na przynależność do roślin okrytozalążkowych.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- wytwarzanie owoców / owocni
- obecność słupków w kwiecie
- wytwarzanie obupłciowych kwiatów
