Zadania maturalne z biologii

Znalezionych zadań - 47

Strony

1

Matura Czerwiec 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2015)Zadanie 3. (2 pkt)

Ekologia Nasienne Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Gorczyca biała (Sinapis alba) to uprawiana w Polsce roślina zielna z rodziny kapustowatych (Brassicaceae). Liczba chromosomów w komórkach somatycznych gorczycy wynosi 2n = 24. W nasionach gorczycy białej występuje związek organiczny – synalbina, z której w wyniku hydrolizy uwalniają się olejki gorczyczne. Związki te hamują kiełkowanie i wzrost siewek niektórych innych gatunków roślin. W czasie owocowania gorczyca biała jest rośliną trującą dla zwierząt, np. u koni i bydła olejki gorczyczne powodują stany zapalne błon śluzowych.

Na podstawie: B. Sawicka, E. Kotiuk, Gorczyce jako rośliny wielofunkcyjne, „Acta Sci. Pol., Agricultura” 6(2), 2007.

3.1. (0–1)

Oceń, czy dokończenia poniższego zdania są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

Wytwarzanie olejków gorczycznych jest przystosowaniem

1. do konkurencji z innymi gatunkami roślin. P F
2. do ochrony przed roślinożercami. P F

3.2. (0–1)

Uzupełnij tabelę – wpisz liczbę chromosomów znajdujących się w komórkach podanych struktur owocu gorczycy.

Nazwa struktury Liczba chromosomów w komórce
owocnia
zarodek nasienia
bielmo wtórne
2

Informator CKE matury dwujęzycznej (tłumaczenie BiologHelp), Poziom rozszerzony (Formuła 2023)Zadanie 3. (3 pkt)

Nasienne Tkanki roślinne Fizjologia roślin Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień

Na rysunku przedstawiono przekrój jednej ze stref korzeniowych oraz dwie drogi transportu wody w tej strefie.

Źródło: L. Taiz, E. Zeiger, I.M. Møller, Plant physiology and development, Sunderland 2014.

3.1. (0–1)

Dopasuj odpowiednie nazwy elementów anatomicznych korzenia, wybranych spośród punktów 1-5, do liter A-D odpowiadającym strukturom przedstawionym na rysunku.

A.
B.
C.
D.
  1. endoderma
  2. floem
  3. kora pierwotna
  4. ryzoderma
  5. ksylem

3.2. (0–1)

Podaj nazwę strefy korzeniowej przedstawionej na rysunku. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do jednej cechy budowy charakterystycznej dla tej strefy.

Nazwa strefy korzeniowej:

Uzasadnienie:

3.3. (0–1)

Na podstawie rysunku określ jedną różnicę między transportem symplastycznym i apoplastycznym. W swojej odpowiedzi odwołaj się do obu dróg transportu wody.

3

Informator CKE matury dwujęzycznej (tłumaczenie BiologHelp), Poziom rozszerzony (Formuła 2023)Zadanie 5. (3 pkt)

Nasienne Metabolizm - pozostałe Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Schemat przedstawia kiełkujący ziarniak, należącego do roślin okrytonasiennych jęczmienia. Jeden z fitohormonów transportowany jest z liścieni do warstwy aleuronowej, gdzie indukuje syntezę alfa-amylazy. Skrobia zmagazynowana w bielmie jest trawiona do maltozy, a następnie do cukrów prostych.

Źródło: M. Barbor, Biology, Londyn 1997.

5.1. (0–1)

Wyjaśnij znaczenie trawienia skrobi w bielmie dla reakcji anabolicznych zachodzących w kiełkujących nasionach jęczmienia.

5.2. (0–2)

Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące nasion roślin okrytozalążkowych są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

1. Nasiona roślin okrytonasiennych mogą być roznoszone przez zwierzęta. P F
2. Nasiona niektórych gatunków roślin okrytonasiennych są przystosowane do roznoszenia przez wiatr. P F
3. Nasiona roślin okrytonasiennych mogą być roznoszone razem z owocami. P F
4

Matura Maj 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2015)Zadanie 7. (5 pkt)

Nasienne Stawonogi Wpływ człowieka na środowisko i jego ochrona Ekologia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Pełnik europejski (Trollius europaeus) to roślina zielna występująca głównie na mokrych łąkach, przy brzegach strumieni oraz w wilgotnych lasach liściastych. Mimo że roślina produkuje dużo nasion, rzadko spotyka się siewki w sąsiedztwie kęp pełnika, gdyż ich rozwojowi nie sprzyja konkurencja ze strony innych gatunków łąkowych. Odsłanianie gleby wokół kęp pełnika sprawia, że łatwiej zachodzi kiełkowanie jego nasion. Stanowiska pełnika chroni się także poprzez regularne koszenie łąk, co zmniejsza udział gatunków ekspansywnych, takich jak np. pokrzywa zwyczajna lub ostrożeń polny. W Polsce pełnik jest objęty ochroną gatunkową.

Kwiaty pełnika są okazałe, żółte i zapylane głównie przez kilka gatunków muchówek z rodzaju Chiastocheta. Muchówki wchodzą do kwiatu, gdzie zjadają pyłek i nektar. W kwiecie dochodzi też do kopulacji tych owadów i składania jaj. Wylęgające się larwy wgryzają się do słupków i wyjadają tam część zawiązków nasion. Przed przepoczwarzeniem larwy wydostają się z kwiatów i spadają na powierzchnię gleby.

Na poniższych ilustracjach przedstawiono pokrój ogólny pełnika oraz – w powiększeniu – typowy liść łodygowy.

Na podstawie: A. Kołos i A. Kołos, Trollius europaeus (Ranunculaceae) in north-eastern Poland, „Fragmenta Floristica et Geobotanica Polonica” 23(2), 2016; www.europeana.eu

7.1. (0–1)

Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie 1., 2. albo 3.

Pełnik europejski należy do klasy roślin

A. jednoliściennych, o czym świadczą 1. okazałe kwiaty przystosowane do zapylania przez owady.
2. liście o nerwacji siateczkowatej osadzone na ogonkach liściowych.
B. dwuliściennych,
3. zielna forma życiowa i przywiązanie do wilgotnych siedlisk.

7.2. (0–1)

Wykaż, że przedstawiona w tekście zależność między pełnikiem a muchówkami jest mutualizmem. Określ, na czym polega mutualizm, oraz podaj przykłady korzyści lub strat odnoszonych przez wymienione organizmy.

7.3. (0–1)

Określ typ przeobrażenia występujący u muchówki z rodzaju Chiastocheta. Odpowiedź uzasadnij.

Typ przeobrażenia:
Uzasadnienie:

7.4. (0–2)

Oceń, czy działania opisane w tabeli stanowią ochronę czynną pełnika europejskiego. Zaznacz T (tak), jeśli działanie jest przykładem ochrony czynnej, albo N (nie) – jeśli nim nie jest.

1. Odsłanianie gleby wokół kęp pełnika europejskiego. T N
2. Wpisanie pełnika europejskiego na listę gatunków chronionych. T N
3. Regularne koszenie łąk ze stanowiskami pełnika europejskiego. T N
5

Matura Czerwiec 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2015)Zadanie 7. (2 pkt)

Nasienne Fizjologia roślin Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień

Cebule tulipanów zimują w gruncie, a wiosną wyrastają z nich liście asymilacyjne i kwiaty. Ogławianie cebulowych roślin ozdobnych jest zabiegiem pielęgnacyjnym polegającym na usuwaniu przekwitniętych kwiatów, ale pozostawianiu liści asymilacyjnych aż do ich zaschnięcia. Latem rośliny wchodzą w stan spoczynku. Aby uzyskać większe cebule, producenci cebul tulipanów ogławiają rośliny już na początku ich kwitnienia.

Na poniższej ilustracji przedstawiono pokrój rośliny nieogłowionej i ogłowionej oraz budowę jej cebuli.

Uwaga: Nie zachowano proporcji wielkości struktur.

Na podstawie: atlas-roslin.pl; naogrodowej.pl; qvc.com

7.1. (0–1)

Wyjaśnij, dlaczego ogławianie tulipanów skutkuje zwiększeniem masy cebul tych roślin.

7.2. (0–1)

Podaj nazwę organu rośliny, którego modyfikacją jest piętka cebuli.

6

Zadania autorskie BiologHelp 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2023)Zadanie 11. (3 pkt)

Nasienne Rośliny - pozostałe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień

Poniżej zamieszczono ilustracje przedstawiające cechy budowy dwóch gatunków roślin.

A
B

11.1. (0–2)

Bazując na cechach budowy przedstawionych na powyższych ilustracjach zaklasyfikuj gatunek A oraz B do odpowiedniej grupy roślin, podając jej nazwę spośród wymienionych: mchy, paprocie, rośliny nasienne.
Rozstrzygnij, która grupa roślin - reprezentowana przez gatunek A czy B - jest lepiej przystosowana do życia w środowisku lądowym. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do dwóch cech budowy roślin z tej grupy niewystępujących w grupie gorzej przystosowanej oraz do warunków życia w środowisku lądowym.

Gatunek A należy do
Gatunek B należy do

Lepiej przystosowane do życia w środowisku lądowym są
ponieważ

11.2. (0–1)

Organy roślinne ulegały w toku ewolucji różnym modyfikacjom poprawiającym przystosowanie roślin do środowiska ich życia. Przykładowo bulwy ziemniaka stanowią modyfikację łodygi zaś ciernie kaktusa wykształciły się z liści.

Określ dwie korzyści dla rośliny wynikające z przekształcenia jej liści w ciernie.

7

Test diagnostyczny CKE Grudzień 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2023)Zadanie 17. (2 pkt)

Nasienne Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Podczas badań terenowych zebrano kwiaty dwóch blisko spokrewnionych gatunków roślin: kosaćca szczecinkowego (Iris setosa) oraz kosaćca różnobarwnego (Iris versicolor). Kwiaty kosaćców charakteryzują się okazałym okwiatem składającym się z dwóch okółków, które mają po trzy działki.

Celem badania było znalezienie takiej cechy budowy kwiatu, na podstawie której można odróżnić te dwa gatunki. W poniższej tabeli przedstawiono podsumowanie pomiarów długości zewnętrznych i wewnętrznych działek okwiatu wykonane na podstawie próby 50 osobników każdego gatunku. Wszystkie wyniki podano w centymetrach.

Długość działek okwiatu
zewnętrzny okółek wewnętrzny okółek
Statystyka wyliczona na podstawie próby I. setosa I. versicolor I. setosa I. versicolor
minimum 4,3 4,9 1,0 3,0
maksimum 5,8 7,0 1,9 5,1
średnia 5,0 5,9 1,5 4,3
odchylenie
standardowe
0,35 0,52 0,17 0,47
Na podstawie: E. Anderson, The irises of the Gaspe Peninsula, „Bulletin of the American Iris Society” 59, 1935; alchetron.com;
www.plant-world-seeds.com

17.1. (0–1)

Na podstawie przedstawionych wyników badań wykaż, że do rozróżnienia I. setosa i I. versicolor wystarczy pomiar długości działek wewnętrznego okółka okwiatu.

17.2. (0–1)

Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie 1., 2. albo 3.

Kwiaty badanych gatunków kosaćców są

A. owadopylne, o czym świadczy 1. okazały barwny okwiat.
2. trójkrotna symetria kwiatu.
B. wiatropylne,
3. brak zróżnicowania okwiatu na kielich i koronę.
8

Matura Marzec 2021, Poziom rozszerzony (Formuła 2015)Zadanie 6. (3 pkt)

Nasienne Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Podaj/wymień

Na schemacie przedstawiono rozwój gametofitu żeńskiego rośliny okrytonasiennej.
Uwaga: Nie zachowano proporcji wielkości struktur.

Na podstawie: M. Podbielkowska, Z. Podbielkowski, Biologia z higieną i ochroną środowiska, Warszawa 1995.

6.1. (0–1)

Na powyższym schemacie zaznacz moment, w którym dochodzi do mejozy. Wpisz literę R nad odpowiednią strzałką.

6.2. (0–1)

Podaj ploidalność (1n, 2n lub 3n) komórki macierzystej makrospor oraz komórek zalążka oznaczonych na schemacie literami A i D.

Komórka macierzysta makrospor:

Komórki zalążka:    A. ,   D. .

6.3. (0–1)

Zapisz nazwy komórek woreczka zalążkowego, z którymi łączą się jądra plemnikowe, oraz podaj ich oznaczenia literowe ze schematu.

9

Matura Czerwiec 2021, Poziom rozszerzony (Formuła 2015)Zadanie 7. (3 pkt)

Nasienne Ekologia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Kolczurka klapowana (Echinocystis lobata) jest jednorocznym pnączem z rodziny dyniowatych. Jej łodygi bardzo szybko rosną i mogą dochodzić do 5–6 m długości. W kątach dłoniastoklapowanych liści wyrastają długie, rozgałęziające się wąsy czepne oraz wiechowate kwiatostany męskie. Kwiaty żeńskie występują na tych samych osobnikach i wyrastają również w kątach liści, pojedynczo lub po dwa. Owocem jest zielona torebka, pokryta kolcami, w której znajdują się 4 nasiona. Torebka po wyschnięciu jest lekka i wypełniona powietrzem, nasiona łatwo z niej wypadają. Owoce i nasiona mogą przemieszczać się wraz z wodą. Kolczurka wydziela do środowiska substancje hamujące rozwój innych roślin w jej bezpośrednim otoczeniu.

Atrakcyjny wygląd kwiatów kolczurki oraz charakterystyczne owoce wzbudzają zainteresowanie ludzi, którzy przenoszą ją do ogrodów. Ten gatunek zwykle występuje na siedliskach synantropijnych, skąd przedostaje się na brzegi potoków, rzek i jezior, a także na skraje lasów łęgowych. W wielu miejscach występuje bardzo licznie i może tworzyć zwarte maty, złożone ze splecionych ze sobą pędów, pokrywające gęsto inne rośliny, co utrudnia ich wzrost.

Kolczurka klapowana jest w Polsce gatunkiem inwazyjnym – zagraża gatunkom rodzimym i siedliskom przyrodniczym. Zabronione są wprowadzanie jej do środowiska, import oraz prowadzenie jej uprawy.

Na rysunku przedstawiono fragment łodygi kolczurki z kwiatami oraz jej owoc.

Na podstawie: B. Sudnik-Wójcikowska, Rośliny synantropijne, Warszawa 2011;
N.L. Britton, A. Brown, An illustrated flora of the northern United States, Canada and the British Possessions, Nowy Jork 1913.

7.1. (0–1)

Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A albo B oraz odpowiedź 1., 2. albo 3.

Kolczurka klapowana jest rośliną

A. jednopienną, a jej kwiaty 1. są obupłciowe.
2. są rozdzielnopłciowe.
B. dwupienną,
3. mogą być obupłciowe lub rozdzielnopłciowe.

7.2. (0–2)

Wypisz z tekstu dwie cechy kolczurki klapowanej, które sprawiają, że wygrywa ona konkurencję z gatunkami rodzimymi, oraz określ, w jaki sposób każda z tych cech warunkuje wysoką konkurencyjność kolczurki.

10

Strony