Biologia - Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 16.
Przeprowadzono doświadczenie badające intensywność zachodzenia pewnego procesu w liściu wybranej rośliny. Poniżej przedstawiono opis przebiegu doświadczenia i uzyskane wyniki. Obie strony blaszki liścia wybranej rośliny zakryto suchymi papierkami kobaltowymi. Suchy papierek kobaltowy ma kolor niebieski, natomiast wilgotny zmienia kolor na różowy. Ogonek liścia umieszczono w probówce z wodą, na której powierzchnię naniesiono warstwę oleju. Trzeci taki sam papierek, zawieszono na statywie w pewnej odległości od liścia. Cały zestaw badawczy umieszczono pod szklanym kloszem, zapewniając jednocześnie optymalne warunki oświetlenia i temperatury. W poniższej tabeli zamieszczono wyniki doświadczenia.
| Miejsce umieszczenia papierka kobaltowego | Czas, po którym papierek kobaltowy zmienił kolor na różowy | |
|---|---|---|
| 1. | dolna powierzchnia liścia | bardzo krótki |
| 2. | górna powierzchnia liścia | krótki |
| 3. | papierek zawieszony na statywie | dłuższy niż w przypadkach 1. i 2. |
16.1. (0–1)
Podaj nazwę procesu zachodzącego w roślinie, którego efektem była zmiana barwy papierków kobaltowych umieszczonych na liściu.
16.2. (0–1)
Podaj, w jakim celu pod kloszem umieszczono zawieszony na statywie papierek kobaltowy. Odpowiedź uzasadnij.
16.3. (0–1)
Poniżej numerami I–IV oznaczono opisy rozmieszczenia aparatów szparkowych w liściu, a literami A–C oznaczono przykłady środowisk życia roślin.
Rozmieszczenie aparatów szparkowych w liściu
I. aparaty szparkowe występują tylko na górnej powierzchni blaszki liściowej
II. dużo aparatów szparkowych występuje w skórce dolnej, brak lub nieliczne aparaty szparkowe w skórce górnej
III. aparaty szparkowe są obecne po obu stronach liścia, ale więcej występuje na górnej powierzchni blaszki liściowej
IV. brak aparatów szparkowych w skórce górnej i dolnej liścia
Środowisko życia roślin
A. wodne (liść rośliny wodnej całkowicie zanurzonej)
B. wodno-atmosferyczne (pływający liść rośliny wodnej, którego ogonek jest całkowicie zanurzony, a blaszka leży na powierzchni wody)
C. lądowe (liść rośliny lądowej otoczony powietrzem atmosferycznym)
Uzupełnij poniższe zdanie. Wpisz w wyznaczone miejsca odpowiednie oznaczenia wybrane spośród opisów I–IV i przykładów A–C tak, aby powstała informacja prawdziwa.
Na podstawie wyników doświadczenia można przypuszczać, że w liściu badanej rośliny (wybierz spośród I–IV) , a więc jest to liść rośliny żyjącej w środowisku (wybierz spośród A–C) .
Rozwiązanie
16.1. (0–1)
Rozwiązanie
Nazwa procesu: transpiracja
Schemat punktowania
1 p. – za podanie prawidłowej nazwy procesu – transpiracja.
0 p. – za podanie innej nazwy niż transpiracja lub za brak odpowiedzi.
16.2. (0–1)
Przykładowe rozwiązania
Papierek kobaltowy umieszczono na statywie w celu:
- wskazania poziomu wilgotności powietrza, co umożliwia stwierdzenie, czy zmiana barwy papierków na liściu wynika z wilgotności powietrza pod kloszem, czy jest powodowana przez parowanie z powierzchni liścia/przez transpirację,
- wykazania, że papierki umieszczone na liściu zabarwiają się na różowo ze względu na transpirację, a nie wilgotność powietrza pod kloszem,
- sprawdzenia, czy (początkowa) wilgotność pod kloszem jest odpowiednia do przeprowadzenia eksperymentu, ponieważ przy dużej wilgotności powietrza wszystkie papierki szybko zabarwią się na różowo.
Schemat punktowania
1 p. – za podanie, że papierek kobaltowy służy do pomiaru wilgotności powietrza pod kloszem, co jest konieczne do prawidłowej interpretacji wyników doświadczenia
lub
za wyjaśnienie, w jaki sposób papierek kobaltowy umieszczony na statywie umożliwia interpretację wyników doświadczenia.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
16.3. (0–1)
Rozwiązanie
Na podstawie wyników doświadczenia można przypuszczać, że w liściu badanej rośliny (wybierz spośród I–IV)...II..., a więc jest to liść rośliny żyjącej w środowisku (wybierz spośród A–C)...C... .
Schemat punktowania
1 p. – za uzupełnienie zdania w dwóch miejscach – wpisanie w kolejności II oraz C.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.
