Biologia - Matura Maj 2016, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 10.
Na rysunkach przedstawiono sylwetkę ryby i ptaka. Przedstawiciele obu gromad żyją w różnych środowiskach, ale wykazują szereg podobnych przystosowań w budowie ciała, pozwalających na zmniejszanie oporu ośrodka podczas poruszania się w swoim środowisku. Zarówno ryby, jak i ptaki nie widzą przezroczystych przeszkód na swojej drodze, np. szklanych szyb czy ekranów. Jednak ryby zatrzymują się przed takimi przeszkodami, a ptaki bardzo często się o nie rozbijają.
10.1. (0–1)
Określ jedno wspólne przystosowanie w budowie ciała ptaka i ryby, widoczne na rysunkach, które służy zmniejszaniu oporu ośrodka podczas poruszania się tych zwierząt.
10.2. (0–1)
Wyjaśnij, uwzględniając nazwę i funkcję specyficznego dla ryb narządu zmysłu, dlaczego ryby w akwarium zatrzymują się przed jego szklanymi ścianami.
Rozwiązanie
10.1. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za podanie właściwej wspólnej i widocznej na rysunkach cechy budowy ciała ryby
i ptaka, będącej przystosowaniem do zmniejszania oporu ośrodka podczas poruszania
się tych zwierząt.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- opływowy kształt ciała (dopuszczalne: obły kształt ciała lub hydrodynamiczny u ryby a aerodynamiczny u ptaka)
- wrzecionowaty kształt ciała
- dachówkowato ułożone łuski i pióra
- zaostrzony przód ciała
10.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie przyczyny zatrzymywania się ryb się przed ścianami
akwarium, uwzględniające obecność linii nabocznej i jej funkcję związaną z odbiorem
zmiany ruchów wody spowodowanych przeszkodą lub fal odbitych od przeszkody.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Ryby mają linię naboczną, która odbiera informacje ze środowiska dotyczące ruchów wody i pozwala im wyczuć niewidzialną przeszkodę ze względu na odbitą od niej falę.
- Linia naboczna ryb odbiera informacje o zmieniającym się w pobliżu szyby ciśnieniu wody, dlatego ryby ją omijają.
Uwagi od BiologHelp:
Użycie sformułowania "linia boczna" zamiast "linia naboczna" również powinno zostać uznane.
