Biologia - Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 12.
Spermatogeneza, czyli tworzenie i rozwój plemników, jest procesem przebiegającym
w sposób ciągły przez całe dorosłe życie mężczyzny.
Ostatnim etapem spermatogenezy jest spermiogeneza, w czasie której wykształca się
m.in. akrosom – duży, spłaszczony pęcherzyk powstały z udziałem aparatu Golgiego,
przemieszczający się na szczyt komórki.
Na rysunku przedstawiono budowę plemnika człowieka.
12.1. (0–1)
Określ ploidalność jądra komórkowego plemnika oraz liczbę występujących w nim chromosomów autosomalnych, która jest charakterystyczna dla prawidłowej gamety męskiej człowieka.
Ploidalność jądra komórkowego:
Liczba autosomów:
12.2. (0–1)
Opisz rolę akrosomu w procesie zapłodnienia. W odpowiedzi uwzględnij jego zawartość.
12.3. (0–1)
Wykaż związek między funkcjonowaniem plemnika a obecnością licznych mitochondriów w jego wstawce.
Rozwiązanie
12.1. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne określenie ploidalności plemnika (haploidalny) i określenie charakterystycznej
dla niego liczby chromosomów autosomalnych (22).
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
Ploidalność jądra komórkowego: haploidalne / n
Liczba autosomów: 22
12.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne opisanie roli akrosomu, uwzględniające rolę zawartych w nim enzymów
w pokonaniu osłonek oocytu.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Z akrosomu uwalniane są enzymy, które trawią osłonkę wieńca promienistego i osłonkę przejrzystą oocytu, co umożliwia dotarcie plemnika do błony komórkowej oocytu.
- W akrosomie znajdują się enzymy, które rozpuszczają osłony oocytu.
- W akrosomie znajduje się np. hialuronidaza, która rozpuszcza wieniec promienisty i akrozyna, która rozpuszcza błonę żółtkową oocytu.
Uwaga:
Dopuszcza się użycie terminu „komórka jajowa” zamiast „oocyt” oraz „otoczka” zamiast „osłonka”.
Nie uznaje się odpowiedzi z błędami merytorycznymi dotyczącymi oocytu, np. „Akrosom przebija ścianę komórki oocytu” lub „Enzymy zawarte w akrosomie trawią błonę komórkową oocytu”.
12.3. (0–1)
Schemat oceniania
1 p. – za poprawne wykazanie związku między funkcjonowaniem plemnika a obecnością
licznych mitochondriów w jego wstawce, uwzględniające dostarczanie energii
potrzebnej do poruszania się plemnika.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Mitochondria dostarczają ATP koniecznego do poruszania się plemnika.
- W mitochondriach wytwarzany jest ATP konieczny do poruszania wicią, dzięki której przemieszcza się plemnik.
- Mitochondria dostarczają energii do poruszania wicią, która umożliwia przemieszczanie się plemnika w układzie rozrodczym kobiety i dotarcie do oocytu.
Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi, w których zawarte jest stwierdzenie, że energia powstaje lub jest wytwarzana albo produkowana.
Nie uznaje się odpowiedzi z błędami merytorycznymi, np. dotyczącymi zapłodnienia w macicy lub magazynowania energii w mitochondriach.
