Biologia - Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 13.
Turkuć podjadek (Gryllotalpa gryllotalpa) jest owadem z rzędu prostoskrzydłych. Ryje w ziemi korytarze, którymi dociera do podziemnych części rośliny, będących jego głównym pokarmem. Na rysunku przedstawiono stadia rozwojowe turkucia podjadka.
| a) | Określ, jaki rodzaj przeobrażenia występuje w rozwoju turkucia podjadka. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do tych cech jego larw, które są widoczne na rysunku. |
| b) | Wykaż związek budowy pierwszej pary odnóży krocznych tego owada z trybem jego życia. |
Rozwiązanie
Schemat punktowania
1 p. – za określenie, że jest to przeobrażenie niezupełne, oraz uzasadnienie odnoszące się
do podobieństwa budowy zewnętrznej larwy do imago.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Jest to rozwój z przeobrażeniem niezupełnym, ponieważ budowa larwy jest podobna do imago.
- Przeobrażenie niezupełne, ponieważ larwy przypominają wyglądem postać dorosłą, ale są mniejsze.
- Jest to hemimetabolia, ponieważ larwa przedstawiona na rysunku jest podobna do imago, ale nie ma skrzydeł.
Uwaga:
Dopuszcza się określenie: przeobrażenie niecałkowite, półprzeobrażenie.
Nie uznaje się odpowiedzi: przeobrażenie niepełne, przeobrażenie częściowe, przeobrażenie pośrednie, przeobrażenie proste.
Schemat punktowania
1 p. – za wskazanie cech budowy odnóży turkucia wskazujących jednoznacznie adaptację
do kopania.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Odnóża pierwszej pary turkucia są duże i szerokie, co ułatwia kopanie tuneli w glebie.
- Są masywne i mają kolce, co umożliwia turkuciowi drążenie korytarzy w ziemi.
- Odnóża pierwszej pary turkucia są łopatkowate, co ułatwia rycie w podłożu.
- Okazałe i spłaszczone odnóża grzebne pomagają w kopaniu tuneli.
Uwaga:
Uznaje się użycie określeń: „wyrostki”, „ząbki”, „haczyki”, „pazurki” zamiast „kolce”, oraz cechę „silne umięśnienie”.
Nie uznaje się odpowiedzi „odnóża grzebne” bez odniesienia do ich cech budowy, ponieważ jest to jedynie wskazanie ich funkcji.
