Biologia - Matura Maj 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 8.
Endofity to symbiotyczne grzyby, głównie workowce, żyjące wewnątrz liści lub innych
organów wielu gatunków roślin. Badano wpływ endofitów na uszkodzenie liści kakaowca
wywołane zakażeniem fitoftorą – pasożytniczym protistem z grupy lęgniowców.
Przygotowano cztery grupy zestawów z siewkami kakaowca: dwie grupy badawcze (I–II) oraz
dwie grupy kontrolne (III–IV). Po osiągnięciu odpowiedniego wzrostu roślin liście
w zestawach badawczych (I i II) zakażono fitoftorą. Po określonym czasie sprawdzono stan
liści siewek kakaowca we wszystkich czterech grupach.
Wyniki doświadczenia przedstawiono w tabeli.
| Zestaw | Siewki kakaowca | Skutki zakażenia kakaowca fitoftorą | ||
| obecność endofitów | zakażenie fitoftorą | odsetek obumarłych liści | odsetek zniszczonej powierzchni żywych liści | |
| I | + | + | 9,5 | 7,6 |
| II | – | + | 24,5 | 15,1 |
| III | + | – | 0,0 | 0,0 |
| IV | – | – | 0,0 | 0,0 |
8.1. (0–1)
Sformułuj wniosek na podstawie wyników przedstawionego doświadczenia.
8.2. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały one prawdziwe informacje dotyczące workowców. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.
Strzępki troficzne grzybni workowców są (haploidalne / diploidalne), powstają na nich lęgnie i plemnie, w których po (mitozie / mejozie) tworzą się liczne jądra komórkowe, łączące się po procesie płciowym w pary jąder sprzężonych. W zarodniach, po kariogamii i kolejnych podziałach, powstają zarodniki workowe, które są (mitosporami / mejosporami).
8.3. (0–1)
Wybierz i zaznacz literę (A–D) pod rysunkiem przedstawiającym zarodnię, w której powstały zarodniki workowe.
Rozwiązanie
8.1. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za sformułowanie wniosku uwzględniającego wpływ infekcji endofitem
na zmniejszenie skutków zakażenia fitoftorą lub na zwiększenie odporności kakaowca
na fitoftorę.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Endofity ograniczają uszkodzenie liści kakaowca przez fitoftorę.
- Endofity zmniejszają objawy zakażenia liści kakaowca fitoftorą.
- Endofity ograniczają rozległość uszkodzenia liści kakaowca przez fitoftorę.
- Obecność endofitów w liściach kakaowca zmniejsza skutki ich zakażenia fitoftorą.
- Symbiotyczne workowce zmniejszają odsetek liści kakaowca obumarłych na skutek zakażenia fitoftorą.
- Kakaowiec zainfekowany endofitami wykazuje większą odporność na fitoftorę niż rośliny niezainfekowane.
Uwagi:
Nie uznaje się wniosków nieuprawnionych – odnoszących się do zwalczania fitoftory przez
endofity lub do wydzielania przez nie substancji, które ją zwalczają, np. „Endofity
dostarczają związków, które zwiększają odporność kakaowca na zakażenie fitoftorą.”
Nie uznaje się opisu wyników doświadczenia zamiast wniosku dotyczącego wpływu endofitów,
na uszkodzenie liści fitoftorą, np. „W próbie z endofitami jest mniejszy odsetek obumarłych
liści i zniszczonej powierzchni żywych liści spowodowany zakażeniem fitoftorą”.
Nie uznaje się odpowiedzi zbyt ogólnych, nieodnoszących się do fitoftory, a jedynie
do pasożytów lub czynników chorobotwórczych, np. „Endofity w symbiozie z kakaowcem
zapewniają mu większą odporność na czynniki chorobotwórcze”.
8.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za podkreślenie trzech właściwych określeń.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
Strzępki troficzne grzybni workowców są (haploidalne / diploidalne), powstają na nich lęgnie i plemnie, w których po (mitozie / mejozie) tworzą się liczne jądra komórkowe, łączące się po procesie płciowym w pary jąder sprzężonych. W zarodniach, po kariogamii i kolejnych podziałach, powstają zarodniki workowe, które są (mitosporami / mejosporami).
8.3. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za wskazanie właściwego rysunku.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
C.
Uwaga:
Uznaje się odpowiedzi, w których zdający zakreślił rysunek zarodni workowej zamiast
zaznaczyć literę C.
