Biologia - Matura Maj 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 12.
W Ameryce Północnej wiewiórka czerwona (Tamiasciurus hudsonicus) i wiewiórka szara (Sciurus carolinensis) współwystępują w wielu regionach. Na Wyspach Brytyjskich jedynym rodzimym gatunkiem wiewiórki jest wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris), przedstawiona na zdjęciu obok. Wiewiórki szare zostały wprowadzone na Wyspy Brytyjskie w 1876 roku. Od tamtej pory liczebność wiewiórek pospolitych zaczęła się zmniejszać. Jedną z przyczyn jest przenoszenie wirusa ospy przez wiewiórki szare, które nie wykazują przy tym objawów choroby. Dla większości wiewiórek pospolitych ta infekcja jest śmiertelna. Oba gatunki wiewiórek, szara i pospolita, wykorzystują podobne zasoby pokarmowe, przy czym wiewiórka szara efektywniej wykorzystuje żołędzie.
12.1. (0–1)
Na podstawie przedstawionych informacji określ, czy wiewiórki Ameryki Północnej – wiewiórka czerwona i wiewiórka szara – są klasyfikowane w jednym, czy – w dwóch rodzajach. Odpowiedź uzasadnij.
12.2. (0–2)
Podaj dwie różne widoczne na zdjęciu cechy morfologiczne wiewiórki pospolitej, które pozwalają jednoznacznie zaklasyfikować ten gatunek do ssaków.
12.3. (0–1)
Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie 1., 2. albo 3.
Spadek liczebności populacji wiewiórki pospolitej na Wyspach Brytyjskich jest wynikiem m.in.
| A. | konkurencji międzygatunkowej, | ponieważ | 1. | nie wynika z ograniczenia jej niszy ekologicznej przez inny gatunek. |
| 2. | osobniki tego gatunku konkurują ze sobą o miejsca bytowania. | |||
| B. | konkurencji wewnątrzgatunkowej, | |||
| 3. | jej nisza ekologiczna pokrywa się częściowo z niszą wiewiórki szarej. |
Rozwiązanie
12.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne określenie, że wiewiórki czerwona i szara są klasyfikowane w dwóch
rodzajach, oraz poprawne uzasadnienie, uwzględniające różne nazwy rodzajowe tych
wiewiórek (po łacinie).
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Wiewiórka czerwona i wiewiórka szara nie należą do tego samego rodzaju, ponieważ wiewiórka czerwona należy do rodzaju Tamiasciurus, a wiewiórka szara – do rodzaju Sciurus.
- Są klasyfikowane w dwóch rodzajach, na co wskazują ich nazwy rodzajowe w języku łacińskim, które są inne.
- Należą do dwóch rodzajów, gdyż mają odmienne pierwsze człony nazw łacińskich.
- Nie, bo ich nazwy rodzajowe się różnią.
12.2. (0–2)
Zasady oceniania
2 pkt – za podanie dwóch różnych (niezależnych) cech morfologicznych widocznych na
zdjęciu charakterystycznych dla ssaków.
1 pkt – za podanie jednej cechy.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- włosy, 2. nos.
- sierść, 2. małżowina uszna.
- sutki, 2. wibrysy.
Uwagi:
Dopuszcza się odpowiedź „ucho zewnętrzne”.
Nie uznaje się odpowiedzi:
- zbyt ogólnych, np. „ucho”, ponieważ wszystkie czworonogi mają narząd słuchu, ale tylko ssaki mają małżowiny uszne
- odnoszących się do heterodontyzmu, np. „Obecność siekaczy”, ponieważ na zdjęciu nie widać zróżnicowania w budowie zębów.
12.3. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za prawidłowe dokończenie zdania.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
A3
