1. Strona główna
  2. Zadania maturalne z biologii
  3. Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015)

Biologia - Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 113.

Kategoria: Ekologia Typ: Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na stepach południowo-wschodniej Mongolii obok traw występują również niskie, cierniste krzewy – karagany i gatunki roślin zielnych o silnym zapachu lub ostrym smaku, np. piołun czy czosnek.
Deszcze padają tu przez kilka dni w roku, a sezon wegetacyjny trwa zaledwie cztery miesiące. Na tych stepach żyją liczne owady, np. szarańcza, oraz łasice, lisy, gryzonie (kopiące systemy nor i korytarzy), ptaki ziarnojady, np. wróble ziemne, zajmujące opuszczone przez gryzonie nory, ptaki drapieżne.
Na rysunku przedstawiono schemat niektórych zależności panujących na stepie.

Na podstawie: J. Weiner, Życie i ewolucja biosfery. Podręcznik ekologii ogólnej, Warszawa 2003, s. 239.
a)Do umieszczonych na schemacie pustych kratek wpisz odpowiednie litery (A–E) w taki sposób, aby można było odczytać obieg pierwiastków w ekosystemie.
  1. Odchody i szczątki gryzoni.
  2. Pobieranie pierwiastków odżywczych przez rośliny.
  3. Zjadanie roślin przez gryzonie.
  4. Destruenci.
  5. Szczątki roślinne.
b)Określ rodzaj zależności występującej między gryzoniami a:
  • trawami,
  • lisami,
  • wróblami ziemnymi.

Przedstaw rolę gryzoni w tych zależnościach.

c)Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń dotyczących znaczenia roślinożerności w przyrodzie. Wpisz znak X w odpowiednie komórki tabeli.
Lp. Informacja Prawda Fałsz
1. Zgryzanie roślin przez roślinożerców powoduje ubytek masy roślin, zakłóca ich wzrost i rozwój, a nawet wywołuje obumieranie całych roślin.
2. Zgryzanie roślin przez roślinożerców może być czynnikiem selekcyjnym, eliminującym ze środowiska gatunki roślin szczególnie wrażliwe na ten czynnik.
3. Eliminacja ze środowiska gatunków nieodpornych na zgryzanie jest przykładem działania doboru naturalnego rozrywającego.

Rozwiązanie

a)
(0-1)

b)
(0-1)

Przykłady poprawnych odpowiedzi
Gryzonie – trawy: roślinożerność, gryzonie zjadają trawy (zgryzają części nadziemne traw i ich nasiona).
Gryzonie – lisy: drapieżnictwo, gryzonie są ofiarami, są zjadane.
Gryzonie – wróble ziemne: komensalizm, gryzonie nie odnoszą korzyści, jest im obojętne kto gnieździ się w opuszczonych norach (korzyści odnoszą wróble ziemne).

c)
(0-1)
  1. P
  2. P
  3. F

Wskazówki

a)
Przeczytaj informacje, jakie są przypisane do oznaczeń literowych, przeanalizuj schemat, prześledź krążenie materii w tym ekosystemie, a następnie w odpowiednich polach umieść właściwe oznaczenia literowe.

b)
Zauważ, że role, jakie pełnią osobniki w ekosystemie, są zróżnicowane: raz są one drapieżcami – roślinożercami, innym razem – ofiarami zjadanymi przez drapieżnika. Problem możesz łatwo rozwiązać po uważnym przeczytaniu tekstu, w którym są informacje na temat zachowania gryzoni i wróbli. Sposób zachowania i odżywiania lisa jest ogólnie znany.

c)
Uważnie przeczytaj podane informacje i zastanów się nad ich prawdziwością. Do tego, by ocenić, czy roślinożercy mogą doprowadzić do obumierania całych roślin, przydać się mogą własne obserwacje lub znajomość literatury ekologicznej. Pewną trudność może sprawić ocena, czy działający selekcyjnie dobór ma charakter rozrywający. Przypomnij sobie, że dobór rozrywający polega na eliminowaniu z populacji danego gatunku osobników o cechach pośrednich.