1. Strona główna
  2. Zadania maturalne z biologii
  3. Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015)

Biologia - Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 49.

Kategoria: Fizjologia roślin Metody badawcze i doświadczenia Typ: Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na rysunku przedstawiono wynik pewnego doświadczenia (prowadzonego w trzech powtórzeniach) po kilku dniach jego trwania. Pozostałe warunki doświadczenia, nieujawnione na rysunku, były takie same.

a)Sformułuj problem badawczy do tego doświadczenia.
b)Oceń, czy przedstawione doświadczenie zaplanowano zgodnie z metodologią badań biologicznych. Odpowiedź uzasadnij trzema argumentami.
c)Wyjaśnij, jakie funkcje w doświadczeniu pełnią oliwa i naczynie z wodą bez rośliny.

Rozwiązanie

Przykłady poprawnych odpowiedzi

a)
(0-1)
  • Wpływ wielkości powierzchni liści na intensywność parowania wody przez roślinę (intensywność transpiracji).
  • Jak wielkość powierzchni liści wpływa na intensywność parowania wody przez roślinę (na intensywność transpiracji)?

b)
(0-1)

Doświadczenie zostało zaplanowane zgodnie z metodologią badań biologicznych, o czym świadczą:

  • obecność próby badawczej i kontrolnej,
  • zmienny 1 badany czynnik – powierzchnia liści (badanie wpływu pojedynczego czynnika na intensywność transpiracji),
  • 3 powtórzenia przebiegu doświadczenia.

c)
(0-1)
  • Oliwa zabezpiecza przed parowaniem wody z naczynia, co pozwala na stwierdzenie, że ubytek wody z naczynia, w którym są rośliny, jest tylko skutkiem transpiracji (co czyni wiarygodnymi wyniki doświadczenia / formułowane wnioski).
  • Naczynie z wodą (na powierzchni której jest oliwa) bez rośliny pełni funkcję próby kontrolnej, bowiem pozwala określić, ile wody wyparowały rośliny (co umożliwia ustalenie wyników i poprawne wnioskowanie).

Wskazówki

a)
Aby sformułować problem badawczy, należy zwrócić uwagę na to, że w zestawach rośliny różniły się liczbą liści, z powierzchni których paruje woda (widać na rysunku, że ubyło jej w naczyniach), a rośliny przebywały w takiej samej temperaturze. Na tej podstawie można wnioskować, że w tym doświadczeniu planowano zbadać wpływ powierzchni liści na intensywność wyparowywania wody przez roślinę (intensywność transpiracji), a nie – czy w ogóle zachodzi transpiracja.

b)
Analizując materiał źródłowy (tekst wstępny i rysunek), zwróć uwagę na to, czy zaplanowane doświadczenie umożliwia prawidłową interpretację wyników i rzetelne wnioskowanie oraz powtarzalność uzyskanych wyników. Żeby to ustalić, trzeba znać podstawowe zasady metodologii badań biologicznych – w celu porównania z nimi planu doświadczenia. Należy zauważyć, że przygotowano zestaw z próbą badawczą i kontrolną, badano wpływ pojedynczego czynnika zmiennego (powierzchnia / liczba liści), wykonano trzy powtórzenia (minimum). Na tej podstawie można stwierdzić, czy doświadczenie zostało zaplanowane prawidłowo.

c)
Realizacja polecenia wymaga interpretacji informacji przedstawionych w formie rysunku. Oglądając rysunek, zwróć uwagę, że oliwa (nierozpuszczalna w wodzie) unosi się na powierzchni wody, więc zabezpiecza przed jej parowaniem. Na tej podstawie należy ustalić, czym jest spowodowany ubytek wody z naczynia z rośliną.
Aby wyjaśnić rolę, jaką w doświadczeniu odgrywa naczynie z wodą bez rośliny, należy zwrócić uwagę na to, że przez porównanie poziomu wody w tym naczyniu z poziomem wody w naczyniu z rośliną można określić ilość wody wyparowanej przez rośliny. Czyli naczynie z wodą pełni rolę wzorca, wobec którego porównuje się wyniki doświadczenia. Do sformułowania pełnej odpowiedzi potrzebna jest znajomość roli próby kontrolnej w doświadczeniu.