Biologia - Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 79.

Kategoria: Układ hormonalny Typ: Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Na schemacie przedstawiono mechanizm regulacji wydzielania hormonu tarczycy.

a)	Do oznaczeń cyfrowych (1–4) na schemacie przyporządkuj odpowiednie nazwy wybrane spośród A–F.

tyroksyna
kora mózgowa
podwzgórze
kalcytonina
przysadka mózgowa
liberyna

b)	Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń dotyczących potencjalnych przyczyn znacznego obniżenia stężenia TSH we krwi pacjenta i skutków tej zmiany dla jego organizmu. Wpisz znak X w odpowiednie komórki tabeli.

Lp.	Informacja	Prawda	Fałsz
1.	Nieprawidłowa dieta, która prowadzi do niedoboru jodu.
2.	Nadczynności tarczycy, której skutkiem są zaburzenia metaboliczne.
3.	Uszkodzenie przedniego (gruczołowego) płata przysadki mózgowej, które prowadzi między innymi do niedoczynności tarczycy.

Rozwiązanie

(0-1)
1. C; 2. F; 3. E; 4. A;

(0-1)
1. F; 2. P; 3. P;

Wskazówki

Przyjrzyj się konstrukcji schematu. Łatwo zauważysz, że w prostokątach wpisane są nazwy gruczołów, a w elipsach – nazwy hormonów, więc numery 1 i 3 oznaczają miejsca wydzielania, zaś 2 i 4 oznaczają wytworzone w nich hormony. Przypomnij sobie, na czym polega hierarchiczna zależności między podwzgórzem, przysadką i tarczycą.

Ocena poprawności stwierdzeń wymaga analizy schematu i rozumienia mechanizmu ujemnego sprzężenia zwrotnego w regulacji wydzielania hormonów tarczycy. Jod jest składnikiem hormonów tarczycy – trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4). Jego niedobór spowoduje niedobór T3 i T4 (zdanie 1.), a to z kolei będzie stymulować przysadkę do produkcji TSH (na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego) i stężenie TSH wzrośnie. Oznacza to, że stwierdzenie 1. nie jest prawdziwe. Zastanów się, jaka może być przyczyna obniżenia stężenia TSH, i jaki może być tego skutek. Jedną z przyczyn jest wysokie stężenie hormonów tarczycy, objawiające się zaburzeniami metabolicznymi (nadczynność tarczycy), które – na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego – działa hamująco na przysadkę mózgową, powodując spadek stężenia TSH (zdanie 2.). Inną przyczyną niskiego stężenia TSH może być choroba lub uraz, który upośledza funkcjonowanie (powoduje niedoczynność) przedniego płata przysadki mózgowej, odpowiedzialnego za wytwarzanie tego hormonu. Niedobór tyreotropiny (TSH) daje objawy niedoczynności tarczycy, gdyż to właśnie TSH ma stymulować tarczycę do produkcji hormonów (zdanie 3.). W pierwszym przypadku nadczynność tarczycy powoduje spadek stężenia TSH, a w drugim – niedoczynność przysadki mózgowej (spadek stężenia TSH) powoduje wtórną niedoczynność tarczycy.