Biologia - Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 20.
Ekologiczna nisza podstawowa gatunku, czyli nisza potencjalnie zajmowana przez ten gatunek w warunkach optymalnych, jest często inna niż nisza zrealizowana, czyli rzeczywista, zajmowana w danych warunkach abiotycznych i biotycznych. Aby sprawdzić, czy na niszę ekologiczną wpływa konkurencja międzygatunkowa, badano dwa gatunki pąkli (skorupiaki osiadłe, obojnaki, rozmnażające się m.in. przez zapłodnienie krzyżowe). Pąkle te wykazują warstwowe rozmieszczenie na zalewanych wodą skałach wzdłuż wybrzeży Szkocji, Chthamalus stellatus jest znajdowany wyżej na skałach niż Balanus balanoides (rysunek A). Po usunięciu przez badaczy B. balanoides z niektórych jego stanowisk okazało się, że C. stellatus rozprzestrzenił się na tereny wcześniej zajmowane przez B. balanoides (rysunek B).
20.1. (0–1)
Sformułuj wniosek dotyczący wpływu konkurencji międzygatunkowej na niszę ekologiczną Chthamalus stellatus. We wniosku uwzględnij niszę zrealizowaną i podstawową.
20.2. (0–1)
Oceń, czy na podstawie opisu tego doświadczenia i jego wyników można sformułować wnioski podane w tabeli. Zaznacz T (tak), jeśli wniosek wynika z tego doświadczenia, albo N (nie) – jeśli z niego nie wynika.
| 1. | Zróżnicowanie nisz zrealizowanych Chthamalus stellatus i Balanus balanoides pozwala na koegzystencję populacji obu gatunków w biocenozie. | T | N |
| 2. | Usunięcie Chthamalus stellatus z jego stanowiska spowoduje, że Balanus balanoides zajmie wyższe partie skał. | T | N |
| 3. | Chthamalus stellatus ma szeroki zakres tolerancji, a Balanus balanoides ma wąski zakres tolerancji. | T | N |
20.3. (0–1)
Korzystając z podanych informacji, przedstaw jedną korzyść, jaką odnoszą pąkle z życia w skupiskach.
Rozwiązanie
20.1. (0–1)
Przykładowe rozwiązanie
Konkurencja międzygatunkowa powoduje, że nisza zrealizowana/rzeczywista Chthamalus stellatus jest węższa/zawężona w stosunku do podstawowej/potencjalnej.
Schemat punktowania
1 p. – za prawidłowo sformułowany wniosek wykazujący wpływ konkurencji międzygatunkowej na niszę ekologiczną Chthamalus stellatus z uwzględnieniem różnic między niszą podstawową i zrealizowaną.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Uwaga: Nie uznaje się odpowiedzi „Nisza podstawowa zawęża się/jest zawężana do zrealizowanej.” − nisza podstawowa z definicji nie może ulegać zmianom. Jedynie rozmiar niszy zrealizowanej może się zmieniać i w szczególnym przypadku odpowiadać niszy podstawowej.
20.2. (0–1)
Rozwiązanie
1 – T, 2 – N, 3 – N
Schemat punktowania
1 p. – za poprawną ocenę wszystkich trzech wniosków podanych w tabeli.
0 p. – za każde inne rozwiązanie lub za brak odpowiedzi.
20.3. (0–1)
Rozwiązanie
Życie pąkli w skupiskach ułatwia im rozmnażanie się/zapłodnienie krzyżowe.
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne podanie znaczenia skupiskowego życia pąkli odwołujące się do ułatwienia rozmnażania.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
