Biologia - Matura Czerwiec 2012, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 35.
Jednym z największych problemów w walce z owadami szkodliwymi dla człowieka jest nabywanie przez nie odporności na insektycydy. Jeżeli w obrębie dużej populacji takiego gatunku owada, którą poddano działaniu pestycydów, znajdzie się pewna liczba genotypów niezwykle odpornych, to odporność na działanie danego pestycydu w tej populacji rozprzestrzenia się, szczególnie wtedy, gdy większość populacji poddano opryskom, a stosowanie pestycydu regularnie powtarzano. Może również dojść do rozszerzenia odporności tych owadów także na inne insektycydy, jeżeli ich sposób działania jest podobny. Dlatego też coraz częściej stosuje się metody biologicznej walki z owadami szkodliwymi.
| a) | Wyjaśnij, dlaczego w opisanej populacji szkodliwego owada odporność gwałtownie się rozprzestrzenia, mimo że opryski insektycydami obejmują prawie całą populację i są stosowane regularnie. |
| b) | Przedstaw dwa przykłady różnych metod biologicznej walki z owadami szkodliwymi dla człowieka. |
Rozwiązanie
Przykład poprawnej odpowiedzi:
- Objęcie opryskiem prawie całej populacji powoduje, że osobniki wrażliwe giną, natomiast przetrwają przede wszystkim osobniki odporne na insektycydy, które przekażą tę cechę potomstwu i wśród ich potomstwa będzie więcej osobników odpornych. Wielokrotnie stosowanie insektycydu powoduje, że w każdym następnym pokoleniu będzie coraz więcej osobników odpornych.
1 p. – za poprawne wyjaśnienie uwzględniające przetrwanie osobników odpornych i udział
ich potomstwa w rozprzestrzenianiu się odporności na insektycydy
0 p. – za odpowiedź merytorycznie niepoprawną
Przykłady poprawnych odpowiedzi:
- Wprowadzenie na teren występowania szkodników ich naturalnego wroga, który zmniejszy liczebność szkodników (np. nicienie, kruszynek, owady drapieżne, ptaki).
- Wprowadzenie na teren występowania szkodnika patogenów, np. bakterii lub grzybów, które wywoływałby choroby lub śmierć owadów szkodliwych, ograniczając w ten sposób ich liczebność.
- Uwalnianie do środowiska (otrzymanych) sterylnych osobników, np. sterylnych samców, co prowadzi do zmniejszenia rozrodczości/ liczebności owadów szkodliwych.
- Wprowadzenie zmodyfikowanych genetycznie roślin wytwarzających toksynę, która chroni te rośliny przed owadami szkodliwymi dla roślin.
2 p. – za poprawne przedstawienie dwóch przykładów skutecznej metody walki biologicznej
z owadami szkodliwymi dla człowieka
1 p. – za poprawne przedstawienie jednego przykładu skutecznej metody walki biologicznej
z owadami szkodliwymi dla człowieka
0 p. – za odpowiedź merytorycznie niepoprawną
