"Nowa" matura rozszerzona z biologii 2016 - proponowane odpowiedzi
Kolejna matura z biologii już za nami, trzymam kciuki za wyniki ;) Tym czasem przedstawiam moje propozycje odpowiedzi na tegoroczne zadania maturalne. W załączniku pod artykułem znajduje się arkusz do pobrania.
Zadanie 1 (0-3)
- A (duże napięcie powierzchniowe) umożliwia poruszanie się niektórych gatunków owadów po powierzchni wody, ponieważ zapobiega ono zwilżaniu ciała owadów przez wodę i umożliwia uniesienie małej masy owada przez siły napięcia powierzchniowego.
- C (maksymalna gęstość w temperaturze 4°C) umożliwia przetrwanie ryb słodkowodnych podczas zimy przy dnie zamarzających zbiorników, ponieważ gęsta woda o dodatniej temperaturze opada na dno zbiornika zapobiegając jej zamarzaniu i stwarzając warunki do przetrwania.
- B (duże ciepło parowania) umożliwia pozbywanie się nadmiaru ciepła z organizmu człowieka podczas pocenia się, ponieważ pot parując odbiera od organizmu znaczne ilości ciepła.
Zadanie 2.1 (0-1)
Mitochondria są organellami półautonomicznymi, ponieważ posiadają własny materiał genetyczny oraz aparat syntezy białek (rybosomy), które umożliwiają syntezę części własnych białek, np. części białek syntazy ATP, podczas gdy pozostała część syntetyzowana jest w cytoplazmie komórki na podstawie materiału genetycznego z jądra komórkowego.
Zadanie 2.2 (0-1)
Odp. C. błona wewnętrzna
Zadanie 2.3 (0-1)
Przez kanał utworzony z podjednostek syntazy ATP (elektrony / protony) powracają do (matriks / przestrzeni międzybłonowej). Ich przepływ przez kanał syntazy ATP sprawia, że możliwe jest przyłączenie reszty fosforanowej do (ATP / ADP).
Zadanie 3.1 (0-1)
A. Inhibicja kompetycyjna
Uzasadnienie:
Etanol stanowi substrat dla dehydrogenazy alkoholowej, stąd konkuruje o jej miejsce aktywne z metanolem, zmniejszając tym samym szybkość reakcji utleniania metanolu przez ten enzym.
Zadanie 3.2 (0-1)
Etanol wprowadzony do organizmu osoby zatrutej metanolem zmniejsza kompetycyjnie szybkość reakcji utleniania metanolu do silnie toksycznego aldehydu mrówkowego i kwasu mrówkowego, dzięki czemu stężenie tych toksyn w organizmie osoby zatrutej utrzymuje się na niższym poziomie.
Zadanie 4.1 (0-1)
Właściwości hydrofilowe ma część 1 cząsteczki fosfolipidu, ponieważ znajduje się ona w kontakcie z roztworem wodnym na zewnątrz i wewnątrz liposomu, podczas gdy hydrofobowe struktury gromadzą się wewnątrz ściany liposomu, odgradzając się tym samym od środowiska wodnego.
Zadanie 4.2 (0-1)
Obie te struktury zbudowane są z dwuwarstwy fosfolipidowej o hydrofilowych powierzchniach i hydrofobowym wnętrzu.
Zadanie 4.3 (0-1)
Dzięki wprowadzeniu cząsteczek sygnałowych do błony liposomu zawierającego lek większa część dawki leku trafi do docelowych komórek, ponieważ cząsteczki te będą się wiązać tylko z komórkami posiadającymi odpowiednie receptory na swojej powierzchni, umożliwiając fuzję liposomu i uwolnienie leku bezpośrednio do wnętrza wybranych komórek. Dzięki temu zwiększy się efektywność terapii.
Zadanie 5.1 (0-1)
Wpływ stopnia nasłonecznienia stanowiska na wielkość (wymiary) liści bzu czarnego.
lub
Czy różny stopień nasłonecznienia stanowiska wpływa na wielkość (wymiary) liści bzu czarnego?
Zadanie 5.2 (0-1)
Zacienienie stanowiska wzrostu bzu czarnego powoduje wzrost wielkości (wymiarów, długości i szerokości) liści w porównaniu z roślinami ze stanowisk nasłonecznionych.
Zadanie 6.1 (0-1)
Wpływ stężenia IAA na przyrost długości (wzrost wydłużeniowy) epikotyli siewek grochu.
Zadanie 6.2 (0-1)
- P
- P
- F
Zadanie 6.3 (0-1)
Fragmenty epikotyli w próbie kontrolnej uległy wydłużeniu ze względu na obecność endogennych auksyn wyprodukowanych przez roślinę.
Zadanie 7.1 (0-1)
- A, B
- C
- D
Zadanie 7.2 (0-1)
Przedstawiony kwiat jest obupłciowy ponieważ w jego budowie obecny jest zarówno słupek jak i pręciki.
Zadanie 7.3 (0-1)
Zarówno obecność barwy oraz zapachu, jak i lepkiego pyłku jest przystosowaniem do owadopylności. Kwiaty dzięki odpowiedniej barwie i zapachom wabią owady, a lepki pyłek oblepia ciało owada w trakcie jego pobytu na kwiecie. Odwiedzanie kolejnych kwiatów przez owada zapewnia przeniesienie ziaren pyłku na inne rośliny danego gatunku i umożliwia zapylenie.
Zadanie 8.1 (0-1)
Spadek produkcji hormonu juwenilnego podczas ostatniego stadium larwalnego skutkuje powstaniem poczwarki.
Zadanie 8.2 (0-1)
Produkcja przez rośliny substancji o aktywności podobnej do ekdyzonu ma charakter obronny przed larwami owadów, gdyż hormon ten odpowiada za stymulację linienia i przepoczwarzenia, a zatem zewnętrzne jego podanie spowoduje skrócenie okresu larwalnego i szybsze pozbycie się szkodników.
Zadanie 9.1 (0-1)
Ryby hodowane w stawie narażone są na coroczne zmiany temperatury i dostępności pokarmu. Zimą ryby te mają obniżony metabolizm i tym samym wzrost, co przejawia się zagęszczeniem pasm przyrostu łusek odpowiadających temu okresowi. Ryby hodowane w domowym akwarium nie są narażone na takie cykliczne zmiany środowiska, w związku z tym ich łuski przyrastają równomiernie niezależnie od pory roku i nie posiadają charakterystycznych zagęszczeń pasm przyrostu łusek, które ułatwiłyby oszacowanie wieku ryby.
Zadanie 9.2 (0-1)
Budowa skóry ryb przedstawiona została na rysunku A, ponieważ łuski ryb są wytworem skóry właściwej i znajdują się pod naskórkiem.
Zadanie 9.3 (0-1)
B. 3.
Zadanie 10.1 (0-1)
Wspólnym przystosowaniem w budowie ciała ptaka i ryby służącym zmniejszaniu oporu ośrodka podczas poruszania się jest opływowy kształt ciała tych zwierząt.
Zadanie 10.2 (0-1)
Ryby zatrzymują się przed szklanymi ścianami akwarium, ponieważ posiadają linię naboczną umożliwiającą odbieranie ruchu wody. Ściana akwarium stanowi barierę dla ruchów wody, a fale od niej odbite odbierane są przez linię naboczną umożliwiając lokalizację przeszkody.
Zadanie 11.1 (0-1)
mocznik
Zadanie 11.2 (0-1)
Amoniak ma właściwości toksyczne, stąd transportowany jest w organizmie w postaci grup amidowych odłączanych w wątrobie. Tylko w wątrobie zachodzi cykl mocznikowy, dzięki któremu ten toksyczny produkt zamieniany jest na mniej toksyczny mocznik, który może być wydalony z moczem.
Zadanie 11.3 (0-1)
Ryby słodkowodne żyją w środowisku hipoosmotycznym w stosunku płynów ich ciała, stąd narażone są na stały, osmotyczny napływ wody, którą muszą usuwać z moczem. Z tego względu wydalają duże ilości hipotonicznego moczu, wymagane również do usunięcia toksycznego amoniaku, utrzymując tym samym jego niskie stężenie w organizmie.
Zadanie 12.1 (0-1)
Kręgi w odcinku lędźwiowym odpowiedzialne są za utrzymywanie większej części ciężaru ciała w odpowiedniej pozycji oraz odpowiadają za większą część ruchomości kręgosłupa umożliwiając zginanie i pochylanie, przy których to ruchach są wyjątkowo obciążone. Duża średnica i grubość trzonów kręgów umożliwia przenoszenie większych obciążeń, podobnie jak masywne wyrostki kręgowe stanowiące przyczep mięśni stabilizujących ten odcinek kręgosłupa.
Zadanie 12.2 (0-1)
Zarówno krąg szczytowy jak i obrotowy zapewniają odpowiednią ruchomość głowy względem pozostałej części kręgosłupa. Stąd też brak krążka międzykręgowego pomiędzy tymi kręgami, który ograniczyłby tą ruchomość nie pozwalając m.in. na ruchy obrotowe między tymi kręgami.
Zadanie 13.1 (0-1)
W sytuacji obniżenia się pH osocza krwi (zwiększa się / zmniejsza się) powinowactwo hemoglobiny do tlenu, co powoduje, że tlen przyłączony do hemoglobiny jest (łatwiej / trudniej) odłączany od jej cząsteczki.
Zadanie 13.2 (0-1)
W tkankach, w których zachodzi intensywne oddychanie tlenowe wytwarzane są duże ilości dwutlenku węgla, który w połączeniu z wodą tworzy kwas zakwaszający środowisko tych tkanek oraz krew przez nie przepływającą. Dzięki zmniejszaniu powinowactwa hemoglobiny do tlenu w obniżonym pH, tlen jest łatwiej uwalniany i przekazywany do tkanek umożliwiając zaspokojenie ich zwiększonego zapotrzebowania na ten gaz.
Zadanie 13.3 (0-1)
fizycznie rozpuszczony w osoczu
lub
w połączeniu z hemoglobiną (karbaminohemoglobina)
Zadanie 14.1 (0-1)
amylaza ślinowa
Zadanie 14.2 (0-1)
Optimum działania badanego enzymu to 37°C oraz pH roztworu równe 7.
Zadanie 14.3 (0-1)
Uczniowie mogli posłużyć się płynem Lugola, który wybarwia ziarna skrobi na kolor granatowy. Po dodaniu barwnika, przy braku skrobi w probówce, jej zawartość nie wybarwi się na kolor granatowy.
Zadanie 15 (0-2)
- Insulina wpływa hamująco na aktywację kinazy białkowej przez cAMP, przez co nie powstaje aktywna kinaza białkowa, która ufosforylowałaby nieaktywną lipazę prowadząc do jej aktywacji i rozkładu lipidów
- Insulina stymuluje defosforylację aktywnej lipazy regulowanej hormonalnie prowadząc tym samym do jej dezaktywacji i zahamowania rozkładu lipidów
Zadanie 16 (0-1)
Wydzielanie glukagonu - trzustka
Uwalnianie glukozy z glikogenu - wątroba
Wydzielanie insuliny - trzustka
Wiązanie glukozy w glikogen - wątroba
Strzałka w górę - niski poziom glukozy we krwi
Strzałka w dół - wysoki poziom glukozy we krwi
Zadanie 17.1 (0-1)
Do genomu bakterii nie wprowadza się odcinka DNA z genem ludzkiej insuliny, ponieważ bakterie nie posiadają mechanizmów eukariotycznej obróbki potranskrypcyjnej, takich jak wycinanie intronów i składanie eksonów w związku z czym należy podać im już obrobioną informację w postaci cDNA powstałego na podstawie gotowego do translacji mRNA.
Zadanie 17.2 (0-1)
Organizmy transgeniczne są efektem wprowadzenia obcego gatunkowo genu do organizmu, a więc każdy z nich podlegał modyfikacji genetycznej. Organizmy modyfikowane genetycznie (GMO) są szerszym pojęciem i obejmują zarówno organizmy transgeniczne jak i organizmy, których genom został zmodyfikowany bez wprowadzania obcych genów, np. poprzez zwielokrotnienie ich własnych genów bądź ich usunięcie.
Zadanie 18.1 (0-1)
- 5' TGA 3'
- 5' TGG 3'
- 5' TGC 3'
Zadanie 18.2 (0-1)
Cząsteczka tryptofanu ma dużo większy łańcuch boczny niż cysteina co może zaburzać strukturę przestrzenną białka, a ponad to nie posiada grupy tiolowej, którą posiada cysteina, a która jest kluczowa w utworzeniu mostków disiarczkowych utrzymujących strukturę 3-rzędową białka.
Zadanie 19.1 (0-1)
Genotyp samicy: bbgg
Genotyp samca: BbGg
Zadanie 19.2 (0-1)
Odp. A
Zadanie 19.3 (0-2)
Obliczenia:
158 + 166 = 324 -> liczba osobników zrekombinowanych
435 + 441 + 158 + 166 = 1200 -> liczba wszystkich osobników
324/1200 x 100% = 27% -> procent rekombinantów krzyżówki testowej, a więc tym samym częstość crossing-over i liczba jednostek mapowych (lub centymorganów - cM) odległości pomiędzy genami
Odpowiedź: Odległość pomiędzy badanymi genami na chromosomie 2 wynosi 27 j.m. (lub cM)
Zadanie 19.4 (0-1)
1:1:1:1
Zadanie 20.1 (0-1)
Odp. D
Zadanie 20.2 (0-1)
Fenotypy: stalowoniebieskie i białek
Stosunek: 1:1
Zadanie 21 (0-1)
- P
- P
- F
Zadanie 22.1 (0-1)
Podane gatunki dzięciołów klasyfikowane są w dwóch rodzajach, ponieważ mają różną nazwę rodzajową. Dzięcioł trójpalczasty należy do rodzaju Picoides natomiast dzięcioł białogrzbiety do rodzaju Dendrocopos.
Zadanie 22.2 (0-1)
np. świerk -> kornik -> dzięcioł trójpalczasty -> jastrząb
jodła -> kornik -> dzięcioł trójpalczasty -> kuna
Zadanie 22.3 (0-1)
Oba gatunki dzięciołów nie konkurują o pokarm, ponieważ dzięcioł trójpalczasty żeruje na starych lub obumierających drzewach iglastych żywiąc się głównie kornikami, natomiast dzięcioł białogrzbiety żeruje na obumierających lub martwych drzewach liściastych żywiąc się larwami owadów oraz nasionami. Gatunki te różnią się zatem miejscem żerowania oraz preferencjami pokarmowymi.
Zadanie 22.4 (0-1)
- B
- B
- C
Zadanie 23.1 (0-1)
Odp. A i 1
Zadanie 22.2 (0-1)
Porosty wykorzystuje się do oceny stopnia zanieczyszczenia powietrza (głównie dwutlenkiem siarki). Dzięki ich różnej wrażliwości na zanieczyszczenia uzależnionej od budowy plechy można stworzyć skalę porostową określającą stopień zanieczyszczenia powietrza. Porosty o budowie skorupiastej, są najbardziej odporne na zanieczyszczenia, natomiast porosty o plesze rozgałęzionej i krzaczastej są bardziej wrażliwe, stąd występują na obszarach o mniejszym zanieczyszczeniu.
Zadanie 24 (0-2)
- D
- G
- Zaloguj się albo zarejestruj aby dodać komentarz
