"Stara" matura rozszerzona z biologii 2016 - proponowane odpowiedzi
Niniejszym prezentuję swoje propozycje odpowiedzi na zadania egzaminu maturalnego z poziomu rozszerzonego biologii według starej formuły. W załączniku pod odpowiedziami znajdziecie arkusz z zadaniami.
Zadanie 1 (1 pkt)
W skład węglowodanów, białek, lipidów i kwasów nukleinowych wchodzą trzy podstawowe pierwiastki: węgiel, wodór, tlen. Oprócz tych pierwiastków białka zawierają jeszcze: azot i siarkę. W kwasach nukleinowych nie ma pierwiastka występującego w białkach, którym jest siarka, ale jest fosfor, którego nie ma w składzie białek (niemodyfikowanych potranslacyjnie).
Zadanie 2 (2 pkt)
A: siateczka śródplazmatyczna szorstka (retikulum endoplazmatyczne szorstkie) - synteza białek
B: siateczka śródplazmatyczna gładka (retikulum endoplazmatyczne gładkie) - synteza lipidów lub synteza sterydów lub detoksykacja lub magazynowanie jonów wapnia
Zadanie 3 (2 pkt)
| Cechy | Komórka | |||
|---|---|---|---|---|
| bakteryjna | zwierzęca | roślinna | grzyba | |
| Lokalizacja DNA w komórce | nukleoid (cytoplazma?) | jądro komórkowe; mitochondrium (u tlenowców) | jądro komórkowe; mitochondrium; chloroplast | jądro komórkowe; mitochondrium (u tlenowców) |
| Główny składnik budulcowy ściany komórkowej | mureina | brak (ściany komórkowej) | celuloza | chityna |
| Główne materiały zapasowe | białka; cukry; tłuszcze | glikogen; tłuszcze | skrobia; białka; tłuszcze | glikogen, tłuszcze |
Zadanie 4 (2 pkt)
a) Odp. D
b) Liczba chromosomów: 4
Zadanie 5 (2 pkt)
a) Dzięki temu, że komórki fazy G0 mogą wrócić do cyklu komórkowego możliwa jest regeneracja niektórych uszkodzonych narządów i tkanek.
b) Replikacja DNA zachodzi w fazie S cyklu komórkowego.
Zadanie 6 (2 pkt)
Procesy A: katabolizm, ponieważ polegają na rozkładzie związków złożonych na związki proste z wytworzeniem energii w postaci ATP
Procesy B: anabolizm, ponieważ polegają na syntezie związków złożonych ze związków prostych z wykorzystaniem energii w postaci ATP
Zadanie 7 (2 pkt)
a) Grupa II, ponieważ nie zawiera ona żadnych modyfikacji i może stanowić punkt odniesienia do grupy z dodatkową zmienną
b) W grupie I, ponieważ mutacja genu glikoproteiny P najprawdopodobniej spowoduje unieczynnienie lub obniżenie sprawności glikoproteiny P, przez co lek nie będzie przez nią tak wydajnie usuwany z komórki i jego stężenie wzrośnie
Zadanie 8 (3 pkt)
a) W sytuacji obniżenia się pH osocza krwi (zwiększa się / zmniejsza się) powinowactwo hemoglobiny do tlenu, co powoduje, że tlen przyłączony do hemoglobiny jest (łatwiej / trudniej) odłączany od jej cząsteczki.
b) W tkankach, w których zachodzi intensywne oddychanie tlenowe wytwarzane są duże ilości dwutlenku węgla, który w połączeniu z wodą tworzy kwas zakwaszający środowisko tych tkanek oraz krew przez nie przepływającą. Dzięki zmniejszaniu powinowactwa hemoglobiny do tlenu w obniżonym pH, tlen jest łatwiej uwalniany i przekazywany do tkanek umożliwiając zaspokojenie ich zwiększonego zapotrzebowania na ten gaz.
c)
fizycznie rozpuszczony w osoczu
lub
w połączeniu z hemoglobiną (karbaminohemoglobina)
Zadanie 9 (2 pkt)
a)
X - dwutlenek węgla
Y - acetylo-CoA
b)
I - cytoplazma
II - matrix mitochondrium
III - matrix mitochondrium
Zadanie 10 (2 pkt)
a) sklerenchyma lub twardzica
b) Przedstawione komórki charakteryzują się pogrubiałą ścianą komórkową, która zapewnia im odpowiednią sztywność wymaganą do pełnienia funkcji wzmacniającej w roślinie.
Zadanie 11 (2 pkt)
- drewno lub ksylem (naczynia)
- aparat szparkowy
Dzięki procesowi transpiracji jaki zachodzi przez aparaty szparkowe, w liściach utrzymywany jest niższy potencjał wodny niż w pozostałych częściach roślin (powstaje siła ssąca), co stanowi siłę sprawczą do przemieszczania się wody z korzeni do liści, natomiast drewno zapewnia drogę dla transportu wody.
Zadanie 12 (2 pkt)
a) Wpływ stężenia roztworu na pobieranie wody/transport wody w roślinie/(transpirację?).
b) Zbyt duże ciśnienie osmotyczne roztworu w stosunku do tkanek roślinnych spowodowało zahamowanie napływu wody do liścia oraz jej transportu w jego obrębie co objawiło się spadkiem turgoru liścia oraz brakiem utraty wody z probówki, która w próbie I była spowodowana transpiracją.
Zadanie 13 (1 pkt)
- P
- P
- F
Zadanie 14 (2 pkt)
| Szczep Escherichia Coli | Miejsce działania toksyn wytworzonych przez bakterie | Wpływ toksyn na gospodarkę wodną organizmu |
|---|---|---|
| ETEC | światło jelita | utrata wody przez enterocyty |
| EPEC | wnętrze komórek nabłonka jelita (wnętrze enterocytów) | zaburzenie wchłaniania wody przez enterocyty |
Zadanie 15 (1 pkt)
U pasikonika występuje przeobrażenie (zupełne / niezupełne). Stadium larwalne jest zewnętrznie bardzo podobne do imago (kształt, narządy gębowe, odnóża), ale różni się od niego w budowie wewnętrznej niewykształceniem narządów układu (rozrodczego / pokarmowego / wydalniczego).
Zadanie 16 (2 pkt)
a)
- Tchawka
- Przetchlinka
b) U owadów funkcję rozprowadzania tlenu pełni układ oddechowy poprzez rozbudowany system kanalików (tchawek), które umożliwiają dostęp do tlenu komórkom organizmu. Stąd też hemolimfa, która nie ma większego znaczenia dla transportu gazów oddechowych nie zawiera barwników oddechowych.
Zadanie 17 (1 pkt)
Tarczyca produkuje tyroksynę, która po przekształceniu do trójjodotyroniny indukuje metamorfozę kijanki. Kora nadnerczy współdziała z tarczycą wydzielając kortykosteroidy, które aktywują enzymy odpowiedzialne za przekształcanie hormonu tarczycy (tyroksyny) w aktywną trójjodotyroninę.
Zadanie 18 (2 pkt)
- Hiperosmotyczne w stosunku do płynów ciała środowisko życia ryb morskich sprawia, że woda odpływa na zasadzie osmozy z ich ciała do wody morskiej i musi być uzupełniana
- Stały osmotyczny napływ wody do hiperosmotycznych względem środowiska płynów ciała ryb słodkowodnych sprawia, że nadmiar wody musi być stale wydalany z moczem, czemu towarzyszy utrata jonów, które są w ten sposób wypłukiwane i muszą być uzupełniane
Zadanie 19 (2 pkt)
- resorpcji
- sekrecji
Zadanie 20 (1 pkt)
- A
- D
- C
- B
Zadanie 21 (3 pkt)
a)
- Chymotrypsynogen zbudowany jest z większej liczby aminokwasów niż chymotrypsyna alfa
- Chymotrypsyna alfa składa się z trzech łańcuchów peptydowych podczas gdy chymotrypsynogen tylko z jednego
b) Aktywacja chymotrypsynogenu do chymotrypsyny alfa odbywa się w dwunastnicy, ponieważ tam znajduje się aktywna trypsyna zapoczątkowująca proces aktywacji.
Zadanie 22 (2 pkt)
a) 2
b) Po wstrzyknięciu toksyny botulinowej uzyskuje się redukcję zmarszczek mimicznych, ponieważ toksyna ta blokując uwalnianie acetylocholiny do szczeliny synaptycznej zapobiega przekazaniu sygnału i kurczeniu się mięśni mimicznych, których skurcz odpowiedzialny jest za powstawanie zmarszczek.
Zadanie 23 (1 pkt)
Wykształcony u psa odruch warunkowy zilustrowano na schemacie B, ponieważ w sytuacji tej bodziec pierwotnie obojętny (nieadekwatny) jakim było światło żarówki, po pewnym czasie pojawiania się wraz z bodźcem adekwatnym, jakim jest pokarm, stał się bodźcem stymulującym wydzielanie śliny niezależnie od bodźca adekwatnego.
Zadanie 24 (2 pkt)
- odwrotna transkrypcja
- replikacja
- transkrypcja
- translacja
Zadanie 25 (2 pkt)
Odp. B, C
Zadanie 26 (1 pkt)
A - 2
B - 3
C - 1
Zadanie 27 (1 pkt)
„Naukowcy i lekarze ostrzegają przed szerokim stosowaniem antybiotyków, ponieważ może to prowadzić do powstania szczepów bakterii opornych na te antybiotyki. W pojedynczej komórce bakteryjnej oporność na antybiotyk może powstać na drodze mutacji w jej kodzie genetycznym. Plazmidy zawierające zmutowane geny mogą być przekazywane innym bakteriom, które w ten sposób także uzyskują oporność na antybiotyk”.
Prawidłowa forma:
W pojedynczej komórce bakteryjnej oporność na antybiotyk może powstać na drodze mutacji w jej materiale genetycznym (ew. mutacji w jej genomie).
Zadanie 28 (1 pkt)
Mutacja genu p53 ułatwia rozwój nowotworów, ponieważ powstałe w wyniku mutacji białko p53 nie blokuje cyklu komórkowego w przypadku powstania szkodliwej mutacji prowadzącej do powstania nowotworu dzięki czemu zmutowane komórki dzielą się tworząc zmutowaną linię komórkową.
lub
ponieważ powstałe w wyniku mutacji białko p53 nie indukuje apaptozy w przypadku znaczących uszkodzeń materiału genetycznego mogących prowadzić do transformacji nowotworowej, co pozwala na przetrwanie i rozwój wadliwej linii komórkowej.
Zadanie 29 (2 pkt)
a) Odp. D
b)
Fenotypy: stalowoniebieski i biały
Stosunek: 1:1
Zadanie 30 (2 pkt)
a) Allel dominujący, ponieważ tylko w takim wypadku chorzy rodzice, będąc heterozygotami względem tego genu, mogą mieć zdrowe potomstwo. W przypadku dziedziczenia autosomalnie recesywnego choroby, chorzy rodzice musieliby być homozygotami recesywnymi, a zatem nie mogliby posiadać zdrowego potomstwa.
b)
Genotyp matki: Aa
Genotyp ojca: Aa
Zadanie 31 (1 pkt)
- P
- P
- F
Zadanie 32 (1 pkt)
Odp. A, C
Zadanie 33 (3 pkt)
a)
Rola okrzemek: należą do producentów stanowiąc podstawę piramidy troficznej tego ekosystemu.
Rola kryla: należy do konsumentów pierwszego i drugiego rzędu stanowiąc podstawę pokarmową dla organizmów z wyższych szczebli piramidy troficznej
b)
okrzemki -> zooplankton -> kryl -> małe ryby -> pingwin cesarski -> lampart morski -> orka
Zadanie 34 (2 pkt)
- Drapieżnictwo - orka może być drapieżnikiem w stosunku do lamparta morskiego zajmując tym samym dalsze ogniwo w łańcuchu pokarmowym
- Konkurencja - orka i lampart morski mogą konkurować o pokarm, gdyż oba te gatunki polują na krabojady
- Zaloguj się albo zarejestruj aby dodać komentarz
