Chemia - Matura Maj 2023, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 30.

Kategoria: Stan równowagi Typ: Oblicz

Fosgen to silnie trujący związek o wzorze COCl2. W reakcjach fosgenu z alkoholami otrzymuje się odpowiednie estry kwasu węglowego, a w procesach polikondensacji z udziałem fosgenu powstają poliwęglany – szeroko stosowane tworzywa zastępujące szkło.

Substratami do otrzymywania fosgenu są tlenek węgla(II) i chlor. W mieszaninie tych gazów zachodzi – pod wpływem światła – odwracalna reakcja opisana równaniem:

CO (g) + Cl2 (g) ⇄ COCl2 (g)

Do reaktora o pojemności 4,0 dm3 wprowadzono gazowe substraty: 0,40 mol CO i 0,20 mol Cl2. Gdy w temperaturze 𝑇 ustaliła się równowaga, stwierdzono, że przereagowało 80% chloru.

Oblicz stężeniową stałą równowagi syntezy fosgenu w temperaturze T.

Rozwiązanie

Zasady oceniania
2 pkt – zastosowanie poprawnej metody rozwiązania prowadzącej do obliczenia stałej równowagi, poprawne wykonanie obliczeń oraz podanie wyniku.
1 pkt – zastosowanie poprawnej metody, ale:
▪ popełnienie błędów rachunkowych
LUB
▪ podanie wyniku z błędną jednostką,
ALBO
– poprawne obliczenie wartości stężeń równowagowych wszystkich reagentów.
0 pkt – zastosowanie błędnej metody obliczenia albo brak rozwiązania.

Przykładowe rozwiązania
Sposób 1.

𝑛0
 
𝑛r
0,40
CO (g)
0,24
 
+
0,20
Cl2 (g)
0,04
 

 
0
COCl2 (g)
0,16

[CO]r = (0,244,0) mol ⋅ dm–3 = 0,06 mol ⋅ dm–3
[Cl2]r = (0,044,0) mol ⋅ dm–3 = 0,01 mol ⋅ dm–3
[COCl2]r = (0,164,0) mol ⋅ dm–3 = 0,04 mol ⋅ dm–3

𝐾 = [COCl2][CO] ∙ [Cl2] = 0,040,06 ∙ 0,01 = 𝟔𝟔,𝟔𝟕 ≅ 𝟔𝟕

Sposób 2.
CO (g) + Cl2 (g) → COCl2 (g)
𝑉 = 4,0 dm3

[CO]p = (0,44,0) mol ⋅ dm–3 = 0,1 mol ⋅ dm–3
[Cl2]p = (0,24,0) mol ⋅ dm–3 = 0,05 mol ⋅ dm–3
⇒ 0,05 ∙ 0,8 = 0,04 mol ⋅ dm–3

stężenie początkowe reakcja równowaga
CO 0,1 – 0,04 0,06
Cl2 0,05 – 0,04 0,01
COCl2 0 +0,04 0,04

𝐾 = [COCl2][CO] ∙ [Cl2] = 0,040,06 ∙ 0,01 = 𝟔𝟔,𝟔𝟕 ≅ 𝟔𝟕