1. Strona główna
  2. Matura i studia

Matura 2014 - proponowane odpowiedzi

Podobnie jak rok temu publikuję własne propozycje odpowiedzi na zadania jakie pojawiły się na tegorocznej maturze z biologii rozszerzonej. Zaznaczam na wstępie, że nie znam jeszcze oficjalnego klucza, a przedstawione poniżej opracowanie zawiera jedynie przykłady, jak mniemam, prawidłowych odpowiedzi.

Artykuł zawiera autorskie odpowiedzi stworzone przed publikacją oficjalnego klucza. Aby zapoznać się z oficjalnym kluczem CKE powyższej matury skorzystaj z jednej z poniższych opcji:

Zadanie 1 (2 pkt)

  1. Odp. B: Skurcz komórek mięśniowych
  2. Parathormon

Zadanie 2 (1 pkt)

  1. Łączenie aminokwasów w łańcuch polipeptydowy.
  2. Zwijanie łańcucha polipeptydowego w helisę lub harmonijkę.
  3. Zwijanie się łańcucha polipeptydowego w strukturę trójwymiarową, często stabilizowaną przez mostki dwusiarczkowe.
  4. Połączenie ze sobą dwóch lub więcej łańcuchów polipeptydowych o ukształtowanej już strukturze trójwymiarowej.

Zadanie 3 (1 pkt)

  1. F
  2. P
  3. F

Zadanie 4 (1 pkt)

Komórki zewnątrzwydzielnicze trzustki produkują i wydzielają zwiększone ilości białek pod postacią proenzymów trawiennych, do których syntezy potrzebna jest dobrze rozwinięta siateczka śródplazmatyczna szorstka, obecna w tych komórkach.

Zadanie 5 (2 pkt)

Odp. A i E

Zadanie 6 (2 pkt)

  1. D, E, C, A, B
  2. C

Zadanie 7 (2 pkt)

  1. W cyklu życiowym przedstawionym na schemacie dominuje diplofaza ponieważ w jej trakcie zachodzą wielokrotne mitozy i rozwój organizmu dojrzałego płciowo, natomiast stadium haplofazy ograniczone jest do samych gamet.
  2. Mejoza na przedstawionym cyklu służy redukcji liczby chromosomów z 2n do n i tym samym wytworzeniu gamet.

Zadanie 8 (2 pkt)

  1. Po upływie 2 dni większą ilość skrobi będzie można wykryć w liściach rośliny z grupy 1 ponieważ tylko w tej grupie rośliny miały dostęp zarówno do światła jak i CO2, które są konieczne do przeprowadzania procesu fotosyntezy i w jego wyniku wytworzenia skrobi. Rośliny z grupy 2 miały ograniczony dostęp do CO2 co zmniejszyło wydajność fotosyntezy.
  2. Rośliny zostały umieszczone na kilka dni w ciemności aby w wyniku braku fotosyntezy nastąpiło zużycie zasobów skrobi i tym samym zniwelowanie różnic jej zawartości w liściach między roślinami przed rozpoczęciem doświadczenia.

Zadanie 9 (1 pkt)

Wykorzystanie siarkowodoru jako źródła wodoru przez bakterie siarkowe umożliwia im utrzymanie beztlenowego środowiska życia. Jako produkt uboczny fotosyntezy otrzymują one siarkę, zamiast toksycznego dla nich tlenu, który powstałby w wyniku użycia wody jako źródła wodoru.

Zadanie 10 (1 pkt)

Spadek wartości współczynnika WO mógł być spowodowany zmianą proporcji wykorzystywanych substratów energetycznych, przy czym zmniejszył się prawdopodobnie udział węglowodanów.

Zadanie 11 (2 pkt)

  1. Adaptacja układu krwionośnego: Większe stężenie hemoglobiny w erytrocytach, która jest przenośnikiem tlenu umożliwia utrzymanie odpowiedniego transportu tlenu w warunkach zmniejszenia jego ciśnienia parcjalnego.
  2. Adaptacja układu oddechowego: Zwiększona częstotliwość oddechów umożliwia sprawniejsze dostarczanie tlenu do pęcherzyków, a następnie do krwi poprzez utrzymanie jego podwyższonego ciśnienia parcjalnego w pęcherzykach.

Zadanie 12 (2 pkt)

  1. C - inhibitor łączy się z miejscem na cząsteczce enzymu przeznaczonym dla koenzymu uniemożliwiając jego przyłączenie i przez to aktywację enzymu.
  2. D - inhibitor łączy się z koenzymem tworząc kompleks, przez co koenzym nie może przyłączyć się do miejsca na enzymie dla niego przeznaczonego co uniemożliwia aktywację enzymu
    lub
    A - inhibitor łączy się z kofaktorem innym niż koenzym tworząc z nim kompleks i uniemożliwiając przyłączenie się do miejsca na enzymie dla niego przeznaczonego, co tym samym uniemożliwia aktywację enzymu

Zadanie 13 (2 pkt)

  1. Substancje gorzkie
  2. Substancje o smaku gorzkim są często toksyczne dla organizmu człowieka w związku z czym większa czułość ich wykrywania w pokarmie umożliwia odpowiednią na nie reakcję i przez to zapobiega ich spożyciu i zatruciu.

Zadanie 14 (1 pkt)

  1. P
  2. P
  3. F

Zadanie 15 (2 pkt)

Różnica: W przypadku sygnalizacji nerwowej cząsteczka sygnałowa wydzielana jest przez zakończenie aksonu komórki nerwowej do szczeliny synaptycznej między aksonem, a komórką docelową podczas gdy w przypadku sygnalizacji endokrynnej cząsteczka sygnałowa wydzielana jest przez komórkę endokrynową do krwi, która następnie transportuje ją do komórki docelowej.

Podobieństwo: W obu typach sygnalizacji wydzielana jest cząsteczka sygnałowa, która oddziałuje na komórkę docelową poprzez przyłączenie się do receptora obecnego na jej powierzchni.

Zadanie 16 (2 pkt)

  1. Struna grzbietowa
  2. Gardziel przebita szczelinami skrzelowymi

Zadanie 17 (2 pkt)

  1. 1, 4, 6, 7
  2. 4, 6

Zadanie 18 (1 pkt)

Mioglobina przyłącza tlen w czasie jego dostępności i oddaje go w momencie jego deficytu w mięśniu. Większa zawartość mioglobiny w mięśniach ssaków wodnych pozwala na zgromadzenie większej ilości tlenu, która jest wykorzystywana w metabolizmie mięśni podczas nurkowania w wodzie, które wiąże się z brakiem dostępu do tlenu.

Zadanie 20 (2 pkt)

  1. Wykorzystana w doświadczeniu odmiana pszenicy wymaga do zakwitania przezimowania nasion (wernalizacji) oraz długiego dnia (długiego fotoperiodu).
  2. Upraw odmiany pszenicy, która była poddana doświadczeniu nie należy wprowadzać w krajach tropikalnych, ponieważ nie zakwitnie ona i nie wyda plonów z powodu braku okresu zimowego potrzebnego do wernalizacji siewek.

Zadanie 21 (1 pkt)

Podlewanie roślin nawozami o zbyt wysokim stężeniu spowoduje zwiększenie stężenia roztworu glebowego i tym samym jego ciśnienia osmotycznego co utrudni lub wręcz uniemożliwi roślinie pobranie wody przez korzenie w związku z jej osmotycznym odpływem z komórek korzenia do roztworu glebowego. Brak wody w roślinie skutkuje z kolei mniejszym turgorem komórek i więdnięciem rośliny.

Zadanie 22 (2 pkt)

  1. Duże przestrzenie międzykomórkowe tworzone przez aerenchymę i zawierające powietrze umożliwiają pionowe ustawienie łodygi w toni wodnej.
  2. Niewielka średnica wiązki przewodzącej z tkanką wzmacniającą w stosunku do całego przekroju łodygi zwiększa jej giętkość co zabezpiecza ją przed uszkodzeniami w gęstszym ośrodku jakim jest woda

Zadanie 23 (2 pkt)

  1. Proces oznaczony na schemacie literą X polega na przepisaniu informacji genetycznej zawartej w RNA na DNA (odwrotnej transkrypcji) i umożliwia on integrację informacji genetycznej wirusa z DNA limfocytu.
  2. Za utrudnione rozpoznawanie wirionu HIV przez układ odpornościowy odpowiada jego osłonka białkowo-lipidowa, która będąc częścią błony komórkowej limfocyta zawiera jego białka nie rozpoznawane przez organizm jako obce lecz jako własne. W kluczu jednak spodziewałbym się odniesienia konkretnie do glikoproteiny, która umożliwia szybkie wniknięcie wirusa do komórki zanim zostanie on rozpoznany przez układ odpornościowy

Zadanie 24 (2 pkt)

  1. Szczepionka zawiera antygeny wirusowe, dzięki czemu po jej podaniu do organizmu układ odpornościowy je rozpoznaje i przygotowuje się do ich zwalczania. W związku z dużą zmiennością genetyczną wirusa grypy co roku pojawiają się szczepy o innym zestawie antygenów, nieobecnym w dotychczasowych szczepionkach, w związku z czym należy powtórzyć szczepienie nową szczepionką zawierającą te antygeny aby układ odpornościowy nauczył się je rozpoznawać i wytworzył na nie odporność.
  2. Duża zmienność genetyczna wirusów grypy przyczynia się do tego, że co jakiś czas powstają jego nowe szczepy, z którymi organizmy ludzi jeszcze się nie zetknęły i nie miały możliwości wytworzenia na nie odporności co skutkuje zwiększoną zachorowalnością w populacji.

Zadanie 25 (2 pkt)

  1. mRNA
  2. Na rysunku przedstawiono proces ekspresji informacji genetycznej u prokariontów ponieważ translacja zachodzi tutaj jeszcze w trakcie syntezy mRNA i nie jest oddzielona od niego przestrzennie, podczas gdy u eukariontów transkrypcja zachodzi w jądrze komórkowym, a dopiero po jej zakończeniu zachodzi translacja zlokalizowana w cytoplazmie.
    lub
    brak obróbki potranskrypcyjnej, obejmującej splicing oraz dołączenie czapeczki i ogona poi-A, która występuje tylko u eukariontów.

Zadanie 26 (1 pkt)

Kodon: AUG
Aminokwas: metionina

Zadanie 27 (2 pkt)

  1. Kolce różowe: AAbb
    Kolce zielone: aaBB
  2. Odp. A

Zadanie 28 (3 pkt)

  1. Genotyp samca: XbY
    Fenotyp samca: czarna sierść
  2. Samce
  3. W śród potomstwa tych kotów nie pojawiły się szylkretowe samce ponieważ gen warunkujący umaszczenie leży na chromosomie X, a w związku z tym, że samce mają tylko jeden chromosom X mają zatem tylko jeden allel tego genu (są hemizygotami pod względem tego genu) i nie mogą być heterozygotami, u których to pojawia się ubarwienie szylkretowe.

Zadanie 29 (2 pkt)

  1. w i y
  2. m, v, w, y

Zadanie 30 (2 pkt)

Odp. A i C

Zadanie 31 (1 pkt)

  1. P
  2. F (nasienne pojawiły się później)
  3. F

Zadanie 32 (2 pkt)

  1. Antagonistyczny, pasożytnictwo, zebra i kleszcze
  2. Nieantagonistyczny (synergistyczny?), mutualizm, antylopa i pierwotniaki
  3. Antagonistyczny, konkurencja, antylopy i zebry

Zadanie 33 (3 pkt)

    1. Producenci
    2. Destruenci (reducenci)
    Strzałki ukazujące przepływ energii między poziomami i jej straty na poszczególnych poziomach.
  2. Destruenci odgrywają kluczową rolę w funkcjonowaniu ekosystemu ponieważ rozkładając szczątki organiczne umożliwiają powrót materii do obiegu dostarczając niezbędnych substancji prostych producentom. Zapewnia to zamknięcie obiegu materii w przyrodzie.

Zadanie 34 (2 pkt)

Argument "za": Zmniejszenie emisji metanu, który jest gazem cieplarnianym i tym samym spowolnienie rozwoju efektu cieplarnianego.

Argument "przeciw": Konieczność stosowania środków ochrony roślin, które nie były potrzebne w wypadku tradycyjnej metody uprawy, a które mogą wpływać negatywnie na środowisko naturalne