Biologia - Arkusz pokazowy CKE Marzec 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2023) - Zadanie 3.
Salvadora persica to niewielkich rozmiarów roślina drzewiasta przystosowana do wzrostu na glebach o różnym poziomie zasolenia, tolerująca nawet ekstremalne warunki zasolenia.
Poniżej przedstawiono wyniki doświadczenia uzyskane po 21 dniach hydroponicznej (bezglebowej) uprawy czterech grup siewek S. persica w zależności od stężenia NaCl w pożywce. Wszystkie siewki uprawiano w szklarni w optymalnych dla tej rośliny warunkach fotoperiodu, wilgotności powietrza i temperatury otoczenia.
| Grupa siewek | Stężenie NaCl w pożywce [mmol/l] |
Średnie zagęszczenie aparatów szparkowych [liczba aparatów szparkowych na mm2] |
Średnie stężenie jonów Na+ w komórkach korzeni [mg/g suchej masy] |
|
|---|---|---|---|---|
| skórka górna | skórka dolna | |||
| 1. | 0 | 82 | 67 | 2,0 |
| 2. | 250 | 41 | 30 | 5,6 |
| 3. | 500 | 28 | 23 | 8,8 |
| 4. | 750 | 17 | 13 | 13,9 |
3.1. (0–2)
Dokończ zdanie. Zaznacz dwie właściwe odpowiedzi spośród podanych.
Prawidłowo sformułowany problem badawczy do przedstawionego doświadczenia to:
- Czy zagęszczenie aparatów szparkowych u S. persica zależy od stężenia NaCl oraz strony blaszki liściowej?
- Czy stężenie NaCl w pożywce ma wpływ na stężenie jonów Na+ w komórkach korzeni S. persica?
- Czy średnie zagęszczenie aparatów szparkowych wpływa na średnie stężenie jonów Na+ w komórkach korzeni S. persica?
- Dlaczego stężenie NaCl wpływa na zagęszczenie aparatów szparkowych w skórce S. persica?
- Czy skórka górna i dolna różnią się pod względem stężenia jonów Na+?
3.2. (0–1)
Na podstawie przedstawionych wyników doświadczenia sformułuj wniosek na temat wpływu zasolenia środowiska na stężenie jonów Na+ w komórkach korzeni S. persica.
3.3. (0–1)
Określ znaczenie adaptacyjne spadku zagęszczenia aparatów szparkowych w skórce S. persica, następującego wraz ze wzrostem stężenia NaCl w środowisku.
3.4. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały informacje prawdziwe. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie.
Duże stężenie soli w glebie zwiększa siły osmotyczne utrzymujące wodę w roztworze glebowym. Pobieranie wody przez roślinę jest wtedy warunkowane przez (zmniejszenie / zwiększenie) potencjału wody w komórkach pobierających wodę, tak aby gradient potencjału wody pozwalał na przepływ wody z roztworu glebowego do komórki. Jest to możliwe dzięki (zmniejszeniu / zwiększeniu) stężenia jonów soli w soku komórkowym.
Rozwiązanie
3.1. (0–2)
Zasady oceniania
2 pkt – za zaznaczenie dwóch prawidłowo sformułowanych problemów badawczych.
1 pkt – za zaznaczenie jednego prawidłowo sformułowanego problemu badawczego.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
A, B
3.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne sformułowanie wniosku odnoszącego się do (pozytywnego) wpływu zasolenia na stężenie Na+ w komórkach korzeni Salvadora persica.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Wraz ze wzrostem zasolenia środowiska życia zwiększa się stężenie Na+ w komórkach korzeni Salvadora persica.
- Im większe stężenie NaCl w środowisku, tym większa jest zawartość Na+ w korzeniach S. persica.
- Stężenie Na+ w korzeniu zależy od zasolenia środowiska.
3.3. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne określenie znaczenia adaptacyjnego spadku zagęszczenia aparatów szparkowych, odnoszące się do ograniczenia utraty wody na drodze transpiracji.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Zmniejszone zagęszczenie aparatów szparkowych ogranicza parowanie z powierzchni liści w warunkach suszy fizjologicznej.
- Kiedy w podłożu jest duże stężenie soli, roślina ma utrudnione pobieranie wody z podłoża, a więc ogranicza jej transpirację.
- Ogranicza to transpirację.
3.4. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne podkreślenie dwóch określeń podanych w nawiasach.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
Duże stężenie soli w glebie zwiększa siły osmotyczne utrzymujące wodę w roztworze glebowym. Pobieranie wody przez roślinę jest wtedy warunkowane przez (zmniejszenie / zwiększenie) potencjału wody w komórkach pobierających wodę, tak aby gradient potencjału wody pozwalał na przepływ wody z roztworu glebowego do komórki. Jest to możliwe dzięki (zmniejszeniu / zwiększeniu) stężenia jonów soli w soku komórkowym.
