Biologia - Matura Czerwiec 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 12.
Do mikrokrążenia, oprócz naczyń włosowatych, zaliczamy również znajdujące się w wielu narządach tętniczki i żyłki. Małe naczynia łączące tętniczki z żyłkami to tzw. metarteriole (metatętniczki), od których odchodzi sieć naczyń włosowatych. We wszystkich ujściach metarterioli do naczyń włosowatych znajdują się mięśnie gładkie zwane zwieraczami przedkapilarnymi. Mogą one zamykać się lub otwierać. W warunkach spoczynku tylko przez 25% naczyń włosowatych przepływa krew.
Na schematach przedstawiono mikrokrążenie przy otwartych (schemat I) i zamkniętych (schemat II) zwieraczach przedkapilarnych.
12.1. (0–1)
Określ, który ze schematów – I czy II – przedstawia mikrokrążenie w pracującym mięśniu szkieletowym. Odpowiedź uzasadnij.
12.2. (0–1)
Przedstaw sposób, w jaki jest regulowany przepływ krwi przez tętnice i tętniczki.
12.3. (0–2)
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące mikrokrążenia są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
| 1. | Gdyby doszło do jednoczesnego rozluźnienia wszystkich zwieraczy przedkapilarnych w organizmie, nastąpiłby duży spadek ciśnienia krwi. | P | F |
| 2. | Naczynia włosowate, podobnie jak żyły i tętnice, mają budowę trójwarstwową, dzięki czemu mogą zwężać swoje światło. | P | F |
| 3. | Zaburzenie mikrokrążenia w danym narządzie może doprowadzić do niewydolności tego narządu. | P | F |
Rozwiązanie
12.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za wskazanie schematu I wraz z prawidłowym uzasadnieniem, odnoszącym się do
dużej objętości krwi w mikrokrążeniu lub dużego zapotrzebowania pracującego
mięśnia na tlen.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązanie
- Schemat I – jest duża powierzchnia wymiany gazowej między naczyniami krwionośnymi a miocytami.
- Schemat I, ponieważ pracujący mięsień szkieletowy ma duże zapotrzebowanie na tlen.
12.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za prawidłowe przedstawienie sposobu regulacji, uwzględniające zmianę średnicy
tętnic i tętniczek w wyniku skurczu lub rozluźnienia ich mięśniówki.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązanie
Obecne w ścianach tętnic i tętniczek mięśnie gładkie powodują zwężanie i rozszerzanie tych
naczyń.
12.3. (0–2)
Zasady oceniania
2 pkt – za prawidłową ocenę trzech stwierdzeń.
1 pkt – za prawidłową ocenę dwóch stwierdzeń.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
1. – P, 2. – F, 3. – P.
