Biologia - Matura Maj 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 1.
Mitochondria to centra energetyczne komórki. Ich liczba w komórkach różnych tkanek jest różna. W pojedynczej komórce organizmu człowieka przeciętnie występuje od kilkuset do kilku tysięcy mitochondriów, np. w komórkach wątroby jest ich około 1000–2000.
| a) | Wyjaśnij, dlaczego mitochondria nazywa się „centrami energetycznymi komórki”. |
| b) | Określ, od czego zależy liczba mitochondriów w komórce. |
| c) | Uzasadnij, że brak mitochondriów w erytrocytach jest przystosowaniem budowy tych komórek do transportu tlenu. |
Rozwiązanie
Przykłady poprawnej odpowiedzi:
W mitochondriach
- wytwarzana jest energia w postaci ATP / energia biologicznie użyteczna / energia / (niezbędna do funkcjonowania komórki).
- zachodzi synteza ATP z energii uwalnianej podczas utleniania związków organicznych.
1 p. – za poprawne wyjaśnienie podanego określenia mitochondriów, uwzględniające funkcję mitochondriów, czyli wytwarzanie energii
0 p. – za odpowiedź nieodnoszącą się do wytwarzania energii w tych organellach lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną, np. odnoszącą się do magazynowania energii, lub brak odpowiedzi
Przykłady poprawnej odpowiedzi:
Liczba mitochondriów zależy od
- zapotrzebowania komórki / tkanki na energię (im większe zapotrzebowanie komórki na energię, tym mitochondria są liczniejsze).
- od funkcji komórki, np. praca komórek mięśniowych.
- od aktywności metabolicznej / intensywności metabolizmu komórki.
1 p. – za poprawne określenie związku pomiędzy liczbą mitochondriów a zapotrzebowaniem komórki na energię lub funkcją związaną z zapotrzebowaniem na energię, np. intensywne podziały komórkowe, praca mięśni
0 p. – za odpowiedź nieodnoszącą się do zapotrzebowania komórki na energię, np. liczba mitochondriów zależy od rodzaju tkanki, z której komórki pochodzą / od rodzaju komórki lub odpowiedź całkowicie niepoprawną, lub brak odpowiedzi
Przykłady poprawnej odpowiedzi:
Funkcją erytrocytów jest przenoszenie tlenu i dlatego brak mitochondriów sprawia, że
- nie zachodzi w nich oddychanie tlenowe, które powodowałoby zużycie tlenu.
- oddychają one beztlenowo i nie zużywają tlenu, który przenoszą.
1 p. – za poprawne uzasadnienie braku mitochondriów jako przystosowania erytrocytów do transportu tlenu, odnoszące się do niezużywania transportowanego tlenu
0 p. – za odpowiedź, która nie wskazuje, że w erytrocytach zachodzi oddychanie beztlenowe, lub, że brak mitochondriów związany jest z uniemożliwieniem zużywania transportowanego przez erytrocyty tlenu, lub odpowiedź niepoprawną, np. dotyczącą zapewnienia miejsca na hemoglobinę / tlen, lub brak odpowiedzi
